ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗုဒၶသာသာနာသမိုင္း (၄)

၄။ ရာဇ၀င္ဆရာ/စာေရးဆရာ/ပါးစပ္ရာဇ၀င္မ်ား ညႊန္းဆိုသည့္
အတိုင္း ပုဂံေခတ္ ေအဒီ ၁၁ ရာစု အေနာ္ရထာလက္ထက္
ေရာက္မွ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ျပည္မေဒသသို႔ ဗုဒၶဘာ
သာေရာက္ရွိသည္ဆိုသည္မွာ မွန္ကန္ပါသလား?
ေအဒီ ၁၁ ရာစု ပုဂံ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္အခါ မတိုင္ခင္
ေရွ႕ပိုင္းကာလမ်ားကတည္းက *သေရေခတၱရာေဒသ၊ ဗိႆႏိုး
ေဒသ၊ ပုဂံေဒသႏွင့္ အညာေဒသ*အပါအ၀င္ ျပည္မတြင္ ေထရ၀ါဒ
ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားေနပါသည္။ ေရွးေစတီမ်ားတြင္ ျဗဟၼီ
အကၡရာမ်ားေတြ႔ရေသာ သာယာ၀တီၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ သေရေခတၱရာ
ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ပန္းေတာင္းနယ္၊ ေရႊေတာင္နယ္၊ က်ီးသည္း၊ ဗိႆႏိုး၊
မင္းဘူးနယ္၊ ပုဂံ၊ ေက်ာက္ဆည္၊ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ျမစ္သား
သေျပကုန္း၊ မႏၱေလးနယ္၊ စစ္ကိုင္းနယ္၊ ဟန္လင္းနယ္၊ မိုးညွင္းနယ္၊
အင္းေတာ္ႀကီးနယ္ မ်ားသည္ ဗုဒၶေခတ္ႏွင့္ အေသာကေခတ္ ေထရ၀ါဒ
သာသနာ ေရာက္ရွိပ်ံ႕ႏွံ႕ထြန္းကားခဲ့ေသာ (*အေနာ္ရထာမင္းႏွင့္
ရွင္အရဟံမတိုင္ခင္*) ေဒသမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။
*သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းခင္ဘကုန္းေစတီ ဌာပနာတိုက္မွ ပိဋိကတ္
သံုးပံုေကာက္ႏုတ္ခ်က္မ်ား ေရးထိုးထားေသာ ေရႊေပခ်ပ္ ၂၀၊
အျခားေသာ ဗုဒၶဓမၼပါဠိဂါထာေတာ္မ်ား ေရးသားထားေသာ ေရႊျပားစာ၊
ေက်ာက္ျပားစာ၊ အုတ္ခြက္ဘုရားစာမ်ား၊ ရတနသုတ္ပါဠိေက်ာက္စာတိုင္၊
မဂၤလသုတ္ႏွင့္ ေမာဟသုတ္ ပါဠိေက်ာက္စာတိုင္မ်ားသည္ ေအဒီ ၁၁
ရာစုထက္ ႏွစ္ (၄၀၀) အနည္းဆံုးေစာေသာ ေထရ၀ါဒပါဠိဂိုဏ္း
အေထာက္အထားမ်ားျဖစ္ပါသည္။*
*ဗိႆႏိုးၿမိဳ႕ေဟာင္းနယ္ ေရွးေစတီကုန္းတစ္ဆူမွလည္း ျဗဟၼီအကၡရာ
ေရးပါဠိဘာသာေရး ေၾကးအိုးစာေတြ႔ရာ ဗိႆႏိုး ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ
ပါဠိဂိုဏ္းျဖစ္ပါသည္။*
*မဟာယနဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းသည္ “သကၠဋဘာသာ” ကိုသာသံုးစြဲပါသည္။*
*ပုဂံေဒသတြင္လည္း အေနာ္ရထာမင္းေခတ္မတိုင္မွီ ေရွးေဟာင္း
ပ်ဴေစတီအဆူ (၂၀) ေတြ႕ရွိထားပါသည္။*
*တုရင္ေတာင္ထက္တြင္ ပုဂံေစာရဟန္းမင္း၏ ေထရ၀ါဒ “သိမ္” တစ္ဆူ
တည္ခဲ့ေၾကာင္း ေက်ာက္စာအေထာက္အထားေတြ႔ျမင္ရပါသည္။ သိမ္
ဆိုသည္မွာ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းတြင္သာသံုးၿပီး မဟာယနဗုဒၶ
ဘာသာဂိုဏ္းတြင္ သိမ္တက္ျခင္း၊ သိမ္သမုတ္ျခင္းမ်ား မရွိပါ။*
*ထို႔အျပင္ ပုဂံတြင္ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္သံုး ျဗဟၼီအကၡရာ အုတ္ခဲစာ
မ်ားကို “ေပၚေတာ္မူဘုရား” တြင္ ေတြ႕ရပါသည္။*
*ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာသည္ အေနာ္ရထာ၊ မႏူဟာ၊ ရွင္အရဟံတို႔
မတိုင္ခင္ ဘီစီ ၆ ရာစု- ၃ ရာစုကတည္းက ေရာက္ရွိထြန္းကားေနေၾကာင္း
အထက္ပါ အေထာက္အထားမ်ားအရ သိျမင္ရပါသည္။*
*အေနာ္ရထာမင္း မေမြးခင္ ပုဂံျပည္မ်ားကို ေခၚေ၀ၚေသာ သီရိပစၥယာ၊
တမၸ၀တီ၊ အရိမဒၵနပူရ ဟူေသာ အမည္မ်ားအားလံုးသည္ ပါဠိအမည္မ်ား
ခ်ည္းသာျဖစ္ေနျခင္းကလည္း အေနာ္ရထာမင္း မေမြးဖြားမွီ ပုဂံျပည္ႀကီး
မ်ားသည္ ပါဠိဘာသာကို ေလးစားသံုးစြဲေသာ၊ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္၏
စကားကိုနားေထာင္ေသာ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားရာ မင္းေန
ျ ျပည္ၿမိဳ႕ႀကီးျဖစ္ေၾကာင္း အဆိုပါ ပါဠိအမည္မ်ားကိုယ္တိုင္က
အေထာက္အထားျဖစ္ပါသည္။*
*ပုဂံမင္းႏွင့္ ျပည္သူတို႔သည္ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္း၀င္မဟုတ္ပဲ မဟာယန
ဂိုဏ္း၀င္မ်ားသာ ျဖစ္ခဲ့ပါက ပုဂံျပည္ႀကီးမ်ား၏ အမည္ကို မဟာယန
ဂိုဏ္းက အထင္ေသးေသာ ပါဠိအမည္မ်ားျဖင့္ မွဲ႕ေခၚခဲ့လိမ္႔မည္
မဟုတ္ပဲ မဟာယနဂိုဏ္းက အထင္ႀကီးေသာ သကၠဋဘာသာျဖင့္သာ
မွည့္ေခၚခဲ့ၾကလိမ္႔မည္ ျဖစ္ပါသည္။*
*ပုဂံျပည္ႏွင့္ အညာေဒသျပည္မတြင္ အေနာ္ရထာေခတ္၌ သထံုမွ
ရေသာ ပိဋိကတ္သံုးပံုမွ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားသည္ဟု
“ဦးကုလားရာဇ၀င္ခ်ဳပ္” အပါအ၀င္၊ ဦးကုလားရာဇ၀င္ႀကီးအား
ကိုးကား၍ ေနာက္မွေရးေသာ ပုဂံရာဇ၀င္၊ သထံုရာဇ၀င္၊ မွန္နန္း
မဟာရာဇ၀င္ႀကီး၊ သာသနာ၀ံသက်မ္း၊ သာသနာလကၤာရက်မ္း
မ်ားတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပခ်က္သည္ အထက္၌ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ
ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားမ်ားႏွင့္ မကိုက္ညီပဲလြဲမွားေနပါသည္။*
* “အရည္းႀကီး” ဟူေသာ ေ၀ါဟာရမွာ “အာရည၀ါသီ” ေတာမွီပုဂၢိဳလ္၊
ေတာေက်ာင္းဘုန္းႀကီးမ်ားဟု အဓိပၸယ္ရပါသည္။ ယဇ္ပူေဇာ္ျခင္း၊
ပန္းဦးလႊတ္ျခင္း စသည့္ ယုတ္ညံ့သည့္လုပ္ရပ္မ်ားလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း
ပုဂံသမိုင္းမ်ားတြင္ မရွိပါ။ ပုဂံရာဇ၀င္ႀကီး ေပမူတြင္လည္း အရည္းႀကီး
မ်ားေသာင္းက်န္းသျဖင့္ ႏွိမ္နင္းရသည္ဟု မပါရွိပါ။ ပုဂံေခတ္နံရံ
  ေဆးေရးမ်ား၊ မွင္စာမ်ားတြင္လည္း အေနာ္ရထာမင္းႀကီးက အရည္း
ႀကီးမ်ားေသာင္းက်န္းသျဖင့္ ႏွိမ္နင္းရသည္ဟု မပါရွိပါ။*
*တခ်ိဳ႕ေသာေနာက္ေရးရာဇ၀င္မ်ားတြင္ အေနာ္ရထာမင္းႀကီးက
သထံုကိုတိုက္ေၾကာင္း၊ ၎အခ်က္အလက္ကို ပဲခူးကလ်ာဏီသိမ္
  ေက်ာက္စာတြင္လည္းေကာင္း၊ မႏူဟာမင္းေက်ာက္စာတြင္လည္း
ေကာင္း ေရးထိုးပါရွိသေယာင္ စစ္ေဆးျခင္းမရွိပဲေျပာဆိုေနၾကပါသည္။
ပဲခူးကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာသည္ ျမန္မာသကၠရာဇ္-၈၄၁ ၊ ေအဒီ
၁၄၇၉-တြင္ ဟံသာ၀တီ(ပဲခူး)ဘုရင္ ဓမၼေစတီမင္းလက္ထက္၌
  ေရးထိုးခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး အေနာ္ရထာေခတ္ထက္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀-ေက်ာ္
  ေနာက္က်ကာ ေရးထိုးခဲ့ျခင္းျဖစ္သျဖင့္ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္
မွတ္တမ္းေက်ာက္စာ မဟုတ္ပါ။*
*၎ ကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာထဲ၌လည္း “ပုဂံႏွင့္ သထံု” စစ္ပြဲ
  ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း မပါရွိပါ။ အေနာ္ရထာမင္းျမတ္သည္ သထံုသို႔ ခ်ီတက္
တိုက္ခိုက္သည္ ဆိုေသာ အေထာက္အထားမရွိ။ ေက်ာက္စာမွတ္
တမ္းလည္း မရွိ။ ပုဂံရာဇ၀င္မ်ား၌လည္း ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိပါ။
ထို႔ေၾကာင့္ ဦးကုလား၏ ရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး၌ ပါေသာ“ပုဂံ-သထံု”
စစ္ပြဲႀကီး ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္အထားမရွိ။ ပုဂံ-သထံု စစ္ပြဲႀကီး
မျဖစ္ခဲ့ပါ။*
*ပဲခူး ကိုးသိန္းကိုးေသာင္း ဘုရားသမိုင္းတြင္ “ဂၽြမ္း”(ခမာ)စစ္သည္
မ်ားက ဥႆာပဲခူးကို ၀ိုင္းရံထားစဥ္ သထံုမင္း “မႏုဟာ”သည္ ပဲခူး
ဘုရင္ထံ ခိုလႈံေနသည္ဟု ပါရွိပါသည္။ ယိုးဒယားႏိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းမွ
ပဲခူးအထိစစ္ခ်ီလာေသာ ခမာစစ္တပ္ႀကီး၏ စစ္လမ္းေၾကာင္းက်ရာ
သထံုသည္ ပဲခူးမက်မွီကပင္ ဂၽြမ္းရန္ေၾကာင့္ က်ခဲ့သည္မွာ အထင္
အရွားပင္ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုစဥ္က သု၀ဏၰဘုမၼိသထံုသည္
ပုဂံႏွင့္ စစ္ျဖစ္ျခင္းမဟုတ္ပဲ ဂၽြမ္းစစ္တပ္၏တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ပ်က္စီး
ခဲ့ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။*
*ပဲခူးကို ဂၽြမ္းစစ္သည္တို႔ လာဝိုင္းေသာအခါ မႏူဟာသည္ ပုဂံဘုရင္
အေနာ္ရထာထံ ေရႊ႕ေျပာင္းခိုလွံဳခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ဂၽြမ္းစစ္
သည္မ်ား ပဲခူးကို၀ိုင္းရံထားစဥ္ ကိုးသိန္းကိုးေသာင္းဘုရားႀကီး၏
ဌာပနာတိုက္မ်ားကိုေဖာက္ေၾကာင္း၊ သံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္ သီလရွင္
မ်ားကိုဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္သျဖင့္ အေနာ္ရထာမင္းႀကီးက စစ္ကူေပးကာ
ဂၽြမ္းမ်ားကိုတိုက္ထုတ္၍ ဘုရားႀကီးကို အေနာ္ရထာမင္းကိုယ္တိုင္
ဌာပနာထည့္ ျပန္တည္ေပးရေၾကာင္း ပါရွိပါသည္။*
*အေနာက္ဘက္လြန္မင္းလက္ထက္ ေလွသင္းစုစစ္တမ္းတြင္ မႏူဟာ
မင္းသည္ ေလွေတာ္ႀကီး ေလးစင္းႏွင့္ သမီးေတာ္ဆက္သကာ ပုဂံသို႔
ခိုလႈံေရာက္ရွိေၾကာင္း၊ ယင္းေလွေတာ္ ေလးစင္းႏွင့္ ေလွေတာ္သား
မ်ားကို အေနာ္ရထာမင္းႀကီးက ေလွသင္းစုတစ္စု အဖြဲ႔ဖြဲ႕ေပးရာမွ
ဆင္းသက္လာသည့္ ေလွသင္းစုျဖစ္ေၾကာင္း အစစ္ခံသည့္ စစ္တမ္း
ရွိပါသည္။*
*အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဟာဝိုင္ရီ တကၠသိုလ္မွ အေ႐ွ႕တိုင္းဆိုင္ရာ
သမိုင္းပါေမာကၡ မိုက္ကယ္ေအာင္သြင္သည္ “အေနာ္ရထာမတိုင္မီ
  ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာက္ပိုင္းတြင္ ရာမညႏိုင္ငံ ႐ွိသည္ဟူေသာ ပံုျပင္မ်ား”
သုေတသနစာတမ္းတြင္ ယိုးဒယားဘက္မွ မြန္ရာဇဝင္၊ ဇင္းမယ္ရာဇဝင္
တို႔ကို စစ္ေဆးရာ ဇင္းမယ္ရာဇဝင္ တစ္ခုတြင္ထိုအရည္ႀကီး ဇတ္လမ္း
မ်ားကို ေဖာ္ျပထားေၾကာင္း စစ္ေဆး ေတြ႕႐ွိရပါသည္။ ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္
ေ ေရးသားသူ ဦးကုလား၏ အဖြားသည္ ဇင္းမယ္လက္ေအာက္ခံ
ပိႆေလာက္ၿမိဳ႕စား၏ သမီးျဖစ္ၿပီး ဦးကုလားမွာ အဖြားဘက္မွ
ဇင္းမယ္ရာဇ၀င္မ်ားကို ထည့့္သြင္းေရးသားခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း
စစ္ေဆးေတြ႕ရွိရပါသည္။*
*ထို႔ေၾကာင့္ အေနာ္ရထာမွ သထံုကိုတိုက္ေသာ ဇာတ္ေၾကာင္းသည္
“ပံု၀တၱဳ” တစ္ခုသာျဖစ္ၿပီး၊ ေအဒီ ၁၇၁၄ ၊ တနဂၤေႏြမင္းလက္ထက္၊
  ေညာင္ရမ္းေခတ္တြင္ ေရးသားခဲ့သည့္ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀၀-
  ေက်ာ္ကြာေသာ “မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး” ေရးသားခဲ့သူ “ဦးကုလား”၏
စိတ္ကူးယဥ္ဇာတ္လမ္းတစ္ခုသာ ျဖစ္ပါသည္။*
Credit to> Thant Lwin Oo

ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗုဒၶသာသာနာသမိုင္း (၃)

၃။ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ဗုဒၶဘာသာ
ေ ေခတ္ၿပိဳင္ေရာက္ရွိေၾကာင္း အေထာက္အထားမ်ားရွိပါ
သလား? ထိုေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားဆိုသည္မွာ
အဘယ္နည္း?
ဗုဒၶေခတ္-အေသာကေခတ္ သာသနာေရာက္ေၾကာင္း ေခတ္ၿပိဳင္
အေထာက္အထားမ်ားမွာ ဗုဒၶေခတ္ဆံေတာ္ရွင္ေစတီ၊အေသာက
ေစတီ၊ ဆံေတာ္ရွင္ေစတီမ်ားဟု ဘုရားသမိုင္းရွိေသာေစတီမ်ားႏွင့္
အျခားေစတီမ်ား၊ ေစတီကုန္းမ်ား၊ ေရွးသိမ္ႀကီးမ်ား၊ ေရွးလႈိဏ္ဂူဘုရား
မ်ားတြင္ အထင္အရွားေလ့လာေတြ႔ျမင္ရေသာ ဘီစီ ၆ ရာစု - ၃ ရာစု
ဗုဒၶေခတ္ႏွင့္ အေသာကေခတ္သံုး ျဗဟၼီအကၡရာစာမ်ား ျဖစ္ပါသည္။
ယင္းျဗဟၼီအကၡရာမ်ားသည္ ဘီစီ ၃ ရာစု အေသာကကြယ္လြန္ၿပီး
အေသာကအင္ပါယာ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး ၿပိဳကြဲၿပီးေနာက္ အသစ္ေပၚ
ထြန္းလာေသာ မဇၥ်ိမေဒသႏိုင္ငံသစ္မ်ားတြင္ သံုးစြဲျခင္းမရွိေတာ့ပဲ
တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ပါသည္။ ဘီစီ ၃ ရာစု ေနာက္ပိုင္းတြင္
ယင္းျဗဟၼီအကၡရာမ်ားကို သံုးစြဲျခင္းမရွိေတာ့ပဲ ယင္းမူလျဗဟၼီအကၡ
ရာမ်ားကို ပံုသ႑န္ျပဳျပင္ထားေသာ အကၡရာအသစ္မ်ား ေပၚေပါက္
သံုးစြဲၾကကုန္ပါသည္။ ယင္းအကၡရာသစ္မ်ားကို ျဗဟၼီပြားအကၡရာမ်ား
(New Bramhi Alphabets) ဟု ေခၚဆိုၾကပါသည္။
  ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ဖ်ား ကခ်င္ျပည္နယ္မွ ေတာင္ဖ်ား တနသၤာရီ
တိုင္းအထိ၊ အေရွ႕ဘက္ ရွမ္းျပည္နယ္မွ အေနာက္ဘက္ ရခိုင္ျပည္
နယ္အထိ ေနရာအမ်ားအျပားတြင္ ဗုဒၶေခတ္ အေသာကျဗဟၼီအကၡ
ရာမ်ား ေရးထိုးထားေသာ အုတ္ခဲစာမ်ား အမ်ားအျပားကို ဆံေတာ္
ရွင္ေစတီမ်ား၊ အမည္မသိေရွးေစတီမ်ား ေစတီကုန္းေဟာင္းမ်ား၊
  ေရွးသိမ္မ်ား၊ အရံတံတိုင္းမ်ား အစရွိေသာအေဆာက္အဦးေဟာင္း
မ်ားတြင္ အဓိကေတြ႔ရွိရပါသည္။ ျဗဟၼီအကၡရာ စဥ့္စာမ်ား၊ ျဗဟၼီ
အကၡရာေက်ာက္၊ ေျမမီးဖုတ္စာ စာမ်ားကိုလည္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။
ပိဋိကတ္ ၃ ပံု၀င္က်မ္းအခ်ိဳ႕တြင္ ၀ါပကာလအခ်ိန္ဆိုလွ်င္ ေဂါတမ
  ျမတ္စြာဘုရားသည္ သူ၏စံရာ ေက်ာင္းေတာ္၌ မရွိပဲ လေပါင္းမ်ားစြာ
အျခားေဒသမ်ားသို႔ တရားေဟာသာသနာျပဳ ေဒသစာရီၾကြခ်ီေလ့
ရွိေၾကာင္း၊ မူလေက်ာင္းေတာ္သို႔ ျပန္လည္ၾကြေရာက္သည့္အခါ
ညီေတာ္အာနႏၵာက “အရွင္ဘုရား အဘယ္ခရီးမွ ျပန္လာပါလဲ”
  ေမးေၾကာင္း၊
  ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္က ျပန္လည္ေျဖၾကားရာတြင္
“ငါသည္ ယူဇနာ ၃၀ ခရီးက ျပန္လာတယ္”
“ငါသည္ ယူဇနာ ၁၀၀ ခရီးက ျပန္လာတယ္”
“ငါသည္ ယူဇနာ ၃၀၀ ခရီးက ျပန္လာတယ္” ဟု ေျဖၾကားခ်က္
တို႔ကိုေတြ႔ျမင္ဖတ္ရႈရပါသည္။
၁ ယူဇနာသည္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္သံုး (၁၂.၇)မိုင္ ရွိေၾကာင္း လယ္တီ
ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ႏႈိင္းယွဥ္တြက္ခ်က္ ေဖာ္ျပခ်က္ကို သမိုင္းပညာ
ရွင္မ်ားမွ လက္ခံၾကပါသည္။
ယူဇနာ ၃၀၀ သည္ မိုင္ေပါင္း (၃၈၁၀)မိုင္ ႏွင့္ ညီမွ်ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ ၀ါပ
ကာလတို႔တြင္ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား သာသနာျပဳၾကြခ်ီေသာ ခရီးတာမွာ
မိုင္ေပါင္း (၃၈၁၀)မိုင္ ရွိရာ ျမန္မာႏိုင္ငံသာမက ယူနန္အထိ၊ ဗီယက္နမ္
အထိ ယင္းခရီးတာအတြင္း အႀကံဳး၀င္လွ်က္ရွိပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရကၡတပူရတိုင္း (၇)မိုင္ေဒသ၊ အညာေဒသ၊ ေျမလတ္
  ေခၚ ျပည္ၿမိဳ႕အပါအ၀င္ေဒသ၊ ေတာင္ပိုင္း ကမ္းရိုးတန္းေဒသမ်ား၌
ဗုဒၶေခတ္ ဗုဒၶကိုယ္တိုင္ ၾကြခ်ီလာၿပီး တရားေဟာေၾကာင္း၊ ကိုးကြယ္ပူ
ေ ေဇာ္ရန္ ကိုယ္စား ဆံေတာ္မ်ားေပးေ၀ ခ်ီးျမွင့္ခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားေသာ
ဗုဒၶေခတ္ဆံေတာ္ရွင္ ေစတီဘုရားသမိုင္းမ်ား ယေန႔တိုင္ ေစတီမ်ားႏွင့္
တကြ ထြန္းကားက်န္ရွိေနဆဲျဖစ္ပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားသည္ မဇၥိ်မေဒသတိုင္းႀကီး ၁၆ တိုင္းအတြင္း
သာ ၾကြခ်ီသည္။ ယင္း ၁၆ တိုင္း အျပင္ကိုမသြား၊ ျမန္မာႏိုင္ငံကို မေရာက္
ဟူေသာစကားတို႔မွာ ပိဋိကတ္ေတာ္ပါ ယူဇနာ (၃၀၀)၊ မိုင္ (၃၈၁၀)မိုင္
ခရီးကို ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား ၾကြခ်ီေၾကာင္း ကိုယ္ေတာ္တိုင္ေျပာခဲ့ေသာ
မိန္႔ဆိုခ်က္ႏွင့္ ကိုက္ညီျခင္း မရွိပါ။
  ေရွးေခတ္ျမန္မာႏိုင္ငံသားတို႔သည္ ဘီစီ ၆ ရာစု- ၃ ရာစု ဗုဒၶ-အေသာက
ျဗဟၼီအကၡရာေခတ္ႀကီးကို ေခတ္ၿပိဳင္မွီသကဲ့သို႔၊ မဇၥ်ိမေဒသမွ ျဗဟၼီ
အကၡရာမ်ားကို ရရွိသင္ယူတတ္ေျမာက္ သံုးစြဲခဲ့ၾကပါသည္။ ထို ဘီစီ
၆ - ၃ ရာစု ကာလ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ ဗုဒၶသာသနာသည္ေခတ္ၿပိဳင္
ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ေရာက္ရွိလာခဲ့၍ ထိုေခတ္ျမန္မာႏိုင္ငံသားတို႔သည္
မဇၥ်ိမသားမ်ားကဲ့သို႔ပင္ ဗုဒၶဓမၼတို႔ကို သက္၀င္ယံုၾကည္လ်က္ ဗုဒၶဘာသာ
၀င္မ်ား ျဖစ္လာခဲ့ၾကပါသည္။
ဘီစီ ၆-၃ ရာစုဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ဗုဒၶအား
ပူေဇာ္ရာအျဖစ္ ေစတီႏွင့္ လႈိဏ္ဘုရားမ်ားတည္ေဆာက္ျခင္း၊
ရဟန္းသံဃာမ်ားႏွင့္ သာသနာကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ သိမ္မ်ား
တည္ေဆာက္ျခင္းတို႔ကို ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္အတြင္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့
ၾကပါသည္။ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား
တို႔သည္ သူတို႔တည္ေဆာက္ပူေဇာ္ လွဴဒါန္းခဲ့ေသာ ေစတီ၊ လႈိဏ္ဘုရား၊
သိမ္၊ ေရတြင္းေရကန္မ်ားကို သူတို႔သင္ယူတတ္ေျမာက္ခဲ့ေသာ ျဗဟၼီ
အကၡရာစာ အမွတ္အသားမ်ား ျပဳလုပ္ေရးထိုးပါရွိေသာ အုတ္မ်ားပါ
ထည့္သြင္းတည္ေဆာက္လွဴဒါန္းခဲ့ၾကသည္။
  ျဗဟၼီအကၡရာအုတ္ခဲစာမ်ား ေတြ႕ရွိရေသာ ေရွးေစတီ၊ ေရွးလႈိဏ္ဘုရား၊
  ေရွးသိမ္၊ ေရွးေရတြင္းေရကန္မ်ားသည္ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ
သားတို႔ ျဗဟၼီေခတ္ ဗုဒၶသာသနာကို လက္ခံရရွိ၍ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား
  ျဖစ္လာၾကကာ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ သာသနာနိက အေဆာက္အဦးမ်ား
တည္ေဆာက္လွဴဒါန္းေၾကာင္းႏွင့္ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ သာသနာျမန္မာ
  ႏိုင္ငံသို႔ ေခတ္ၿပိဳင္ ဘီစီ ၆ ရာစု- ၃ရာစုတြင္ ေရာက္ရွိခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွား
ေ ေသာ အေထာက္အထားမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ဘီစီ ၆ ရာစု - ၃ ရာစု ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္သံုး ျဗဟၼီအကၡရာမ်ား
ေ ေတြ႕ရွိရေသာ ေရွးဒႆနိက အေဆာက္အဦးအခ်ိဳ႕မွာ -
၁။ ေရႊတိဂံုေစတီ (ရန္ကုန္)
၂။ ေရႊေမာ္ေဓါေစတီ (ပဲခူး)
၃။ ပါဒၿမိဳ႕ေဟာင္းတစ္ဆူ (ရန္ကုန္တိုင္း၊ ေက်ာက္တန္းၿမိဳ႕နယ္)
၄။ ေပါကၡရ၀တီၿမိဳ႕ေဟာင္း (တြံေတး)
၅။ အဂၤပူပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းရွိ ေရွးေစတီေဟာင္းမ်ား (အဂၤပူၿမိဳ႕နယ္)
၆။ ေရႊေတာင္ဦးေစတီ (အဂၤပူၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ အဂၤပူၿမိဳ႕နယ္)
၇။ ဓမၼဓိကေစတီ ၊ ေလသာေဆာင္ (အဂၤပူၿမိဳ႕ေဟာင္း)
၈။ က်ားကိုက္ရြာ ေရွးေစတီကုန္း (အဂၤပူၿမိဳ႕နယ္)
၉။ ရန္ကင္းေတာင္ေစတီ (အဂၤပူၿမိဳ႕နယ္)
၁၀။ ႏွစ္က်ိပ္ရွစ္ဆူဘုရား (အမွတ္၆၊ ေလ့က်င့္ေရးသင္တန္းေက်ာင္း၊
အဂၤပူၿမိဳ႕နယ္)
၁၁။ ဘဲျပားရြာေရွးေစတီတစ္ဆူ (အဂၤပူၿမိဳ႕နယ္)
၁၂။ သာယာ၀တီၿမိဳ႕ေဟာင္းေရွးေစတီ (သေျပဂံုရြာ၊ ႀကိဳ႕ပင္ေကာက္
ၿမိဳ႕နယ္)
၁၃။ မင္းဘူးစက္ေတာ္ရာေစတီမ်ား
၁၄။ ေဘာေဘာႀကီးေစတီ (သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္း)
၁၅။ ဘုရားမာေစတီ (သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္း)
၁၆။ ဘုရားေဆာင္ေစတီ၀န္းေရွးအုတ္ကုန္းေဟာင္း (သေရေခတၱရာ
ၿမိဳ႕ေဟာင္း)
၁၇။ ရဟႏၱာလႈိဏ္ဘုရား (သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္း)
၁၈။ သေရေခတၱရာနန္းေတာ္ကုန္း
၁၉။ သေရေခတၱရာ နဂါးတြန္႔ၿမိဳ႕တံခါးအနီး အုတ္ကုန္းေဟာင္း
၂၀။ ပ်ဴနန္းဦးေက်ာင္း (ပန္းေတာင္းၿမိဳ႕နယ္)
၂၁။ ပ်ဴနန္းဦးေစတီ (ပန္းေတာင္းၿမိဳ႕နယ္)
၂၂။ က်ီးသည္းၿမိဳ႕မ အုတ္ကုန္းေက်ာင္း
၂၃။ ရဟႏာၱ (၈၀) ပ်ဴသိမ္ေတာ္ႀကီး (ေရႊေတာင္)
၂၄။ ဗိႆႏိုး ေရွးေစတီတစ္ဆူ
၂၅။ မေကြး ျမသလြန္ေစတီ
၂၆။ ႏွမေတာ္ဘီလူးမေစတီတံတိုင္း (မေကြးျမသလြန္ဘုရားႏွင့္လမ္းျခား)
၂၇။ ေပၚေတာ္မူ ပ်ဴဘုရား (ပုဂံ၊ ေလာကနႏၵာဥယ်ာဥ္)
၂၈။ မိုင္းေမာ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းအုတ္ကုန္း (ၿမိဳ႕တံခါးအနီး) (ေက်ာက္ဆည္)
၂၉။ မကၡရာေရွးေစတီ (ေက်ာက္ဆည္)
၃၀။ ပတၱျမားေစတီ (ဒြတၱေပါင္မင္းေကာင္းမႈ၊ မႏၱေလးေတာင္)
၃၁။ ဆြမ္းဦးပုညရွင္ဘုရား (စစ္ကိုင္းေတာင္)
၃၂။ ေရႊၾကက္ယက္ဘုရား (အေသာကမုေဌာ)
၃၃။ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းအုတ္ကုန္း
၃၄။ ရွိမ္သကား အမည္မသိေရွးေစတီ
၃၅။ တေကာင္းေရႊစည္းခံုေစတီ
၃၆။ မိုးညွင္းအေသာကမုေဌာ (မိုးညွင္း ၁၀မိုင္ကုန္း၊ စံျပရြာ)
၃၇။ မက္မံုကိုင္ရြာ ေရွးေစတီကုန္း (အင္းေတာ္ႀကီး)
၃၈။ ေရွးေစတီကုန္း (အင္းေတာ္ႀကီး)
၃၉။ ေရွးလႈိဏ္ဂူဘုရားပ်က္ႏွစ္ဆူ (အေသာကမုေဌာေစတီ၊ေမြေတာ္
ကကၠဴ)
၄၀။ မုပုလႅင္ရြာ ေရွးေစတီစု (က်ိဳက္ထိုၿမိဳ႕နယ္)
၄၁။ ဘုရားသံုးဆူေတာရ ေရွးေစတီစု(က်ိဳက္ထိုၿမိဳ႕နယ္)
၄၂။ က်ိဳက္တလန္းေစတီ
၄၃။ ဘုရားတစ္ေထာင္ေစတီစု (က်ိဳက္ထို)
၄၄။ ေညာင္ပုလႅင္ရြာေရွးေစတီစု (ဘီးလင္း)
၄၅။ ဘိလင္းဆံေတာ္ရွင္ဘုရားကုန္း အုတ္ကုန္းေဟာင္းမ်ား
၄၆။ က်ိဳက္ကရင္ေစတီ၊ မုရစ္ႀကီးရြာ၊ ေခ်ာင္းဆံုၿမိဳ႕နယ္၊ ဘီလူးကၽြန္း
၄၇။ ပတၱျမားေက်ာင္း၀င္း ေခ်ာင္းႏွစ္ခြရြာ၊ က်ိဳက္မေရာ
၄၈။ က်ိဳက္မေရာဘုရားႀကီး၀န္း ေရွးေစတီကုန္းစု
၄၉။ အင္လႈိင္ေစတီ၀န္း၊ ေကာ့ခပံုရြာ၊ မုဒံု
၅၀။ မင္းကြန္းသတိပဌာန္ကမၼဌာန္းတိုက္၀န္း၊ သထံုၿမိဳ႕
ၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာ
၅၁။ စကားေတာင္ဘုရား၊ေရးၿမိဳ႕
၅၂။ ၀င္းလဲ့ေစတီ၊ ကမာမိုးရြာ၊ ေခ်ာင္းဆံု၊ ဘီလူးကၽြန္း
၅၃။ ဒရယ္ရြာ ရြာဦးေစတီ ေခ်ာင္းဆံု၊ ဘီလူးကၽြန္း
၅၄။ ကုသိနာရံုဘုရား ပရ၀ုဏ္ (ဘီးလင္းၿမိဳ႕)
၅၅။ မုႏိုင္းေစတီ ေခ်ာင္းဆံု၊ ဘီလူးကၽြန္း
၅၆။ ေရႊလဘုန္းကုန္းေတာ္ ဗုဒၶေအာင္ေျမဘုရား၀န္း (သံပုရာရြာ၊
ၾကာအင္းဆိပ္ႀကီး)
၅၇။ ပရိကလဘုန္းႀကီးေက်ာင္း၀န္း (ပရိကလရြာ၊ ၾကာအင္းဆိပ္ႀကီး)
၅၈။ ေကာ့ဒံုဘုန္းႀကီးေက်ာင္း၀န္း (ေကာဒံုေက်းရြာ၊ ကရင္ျပည္နယ္)
၅၉။ မႏၱေလးေက်ာင္း၀န္း (ဇာသျပင္ရြာ၊ ကရင္ျပည္နယ္)
၆၀။ မုတၱၿမိဳ႕ေဟာင္းေစတီငုတ္တိုႏွစ္ဆူ
၆၁။ အယက္သမာရြာ ျမသိန္းတန္ေစတီ (ဘီးလင္း)
၆၂။ အေရွ႕ေရႊနံ႕သာဘုရားကုန္း (ပဲခူး)
၆၃။ ဖဲကံသာရြာေက်ာင္းေဟာင္း (ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕နယ္)
၆၄။ ေခါင္းေဆးကၽြန္း (ေမာ္လၿမိဳင္)
၆၅။ ျမစႏၵီ-နန္းေဒ၀ီေစတီကုန္း (မုတၱမၿမိဳ႕ေဟာင္းေနရာ)
၆၆။ ဇယားၿမိဳ႕ေဟာင္းရာေစတီ၀န္း (ကမာ၀က္၊မုဒံု)
၆၇။ ေတာင္ေလးလံုးေက်ာင္း၀န္း (ေမာ္လၿမိဳင္)
၆၈။ ေရႊေရးေက်ာင္း၀န္း (ေမာ္လၿမိဳင္)
၆၉။ ၀ကၤပါေက်ာင္း၀န္း (ေမာ္လၿမိဳင္)
၇၀။ ေျမထဲေက်ာင္း၀န္း (ေမာ္လၿမိဳင္)
၇၁။ ၾကံခင္းေက်ာင္း၀န္း (ေမာ္လၿမိဳင္)
၇၂။ က်ိဳက္သန္လန္ဘုရားကုန္းေတာ္ အေနာက္ဘက္ (ေမာ္လၿမိဳင္)
၇၃။ ေလာကဥေသွ်င္ေစတီ ေတာင္ရိုးတန္း (ေမာ္လၿမိဳင္)
၇၄။ ေရႊနတ္ေတာင္ေစတီ (ေမာ္လၿမိဳင္)
၇၅။ ရတနာဘံုပ်ံဘုန္းႀကိးေက်ာင္း၀န္း (ေမာ္လၿမိဳင္)
၇၆။ ထား၀ယ္ၿမိဳ႕နယ္ ေရွးေစတီအခ်ိဳ႕
၇၇။ ၿမိတ္သိမ္ေတာ္ႀကီး
၇၈။ မဟာထယ္သိမ္ေတာ္ႀကီး (ပါဒၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ေက်ာက္တန္းၿမိဳ႕)
စသည္တို႔ျဖစ္ၾကပါသည္။ ၎ေဒသတို႔မွာ လက္တေလာေတြ႕ရွိရာ
ေ ေနရာေဒသမ်ားျဖစ္ၿပီးထပ္မံျဖည့္စြတ္ရန္ ေဒသအမ်ားအျပား
က်န္ရွိေနပါေသးသည္။
 
Credit to> Thant Lwin Oo

ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗုဒၶသာသာနာသမိုင္း (၂)

၂။ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း မည္သည့္
လူေနေဒသမ်ားထြန္းကား၍ မည္သည့္ကိုးကြယ္ယံုၾကည္
မႈဆိုင္ရာအေထာက္အထားမ်ား ေတြ႕ရွိရသနည္း?
ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ဟု ညႊန္းဆိုျခင္းသည္ ဘီစီ ၆ ရာစု -
၃ ရာစု (လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ ၂၆၀၀-၂၃၀၀) ကာလျဖစ္ပါသည္။
ယင္းကာလ ေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေၾကးေခတ္ေႏွာင္း-
သံေခတ္ဦး လူေနေဒသမ်ား (ဘီစီ ၇၀၀-၄၀၀)၊ သံေခတ္လူေန
  ေဒသမ်ား (ဘီစီ-၄၀၀)၊ ေက်ာက္ေခတ္ေႏွာင္းမွ သံေခတ္ဦးသို႔
ကူးေျပာင္းေသာ လူေနေဒသမ်ား (ဘီစီ ၇၀၀)၊ ပ်ဴေခတ္လူေန
  ေဒသမ်ား ထြန္းကားတည္ရွိေနပါသည္။
  ျမန္မာအစ (သို႕မဟုတ္) သဃၤႆ တေကာင္း
..........................................................
တေကာင္းသည္ ပ်ဴေခတ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း၊ သေရ
  ေခတၱရာထက္ေစာစြာ သက်သာကီမ်ိဳး ျမန္မာတို႔တည္ေထာင္
ေ ေနထိုင္ေသာ တိုင္းႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ေရွးဗမာ့ရာဇ၀င္
မ်ားတြင္ တိက်စြာမွတ္တမ္းတင္ထားရွိခဲ့သည္။ ထိုရာဇ၀င္လာ
မွတ္တမ္းတင္ခ်က္မ်ား တိက်မွန္ကန္ေၾကာင္းကို လက္ေတြ႕
တူးေဖာ္သုေတသနျပဳ ေဖာ္ထုတ္ေပးခဲ့သည့္ပုဂၢိဳလ္မွာ “အရွင္
ပ႑ိတနႏၵာ (၀ါ) ဦးမင္းဟန္” Min Han ျဖစ္ပါသည္။
ဦးမင္းဟန္၏ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈျဖင့္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ပြင့္လင္းရာ
သီတြင္ ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီးဌာန၊ ေရွးေဟာင္း သုေတသန ဦးစီး
ဌာနမွ ဆင္ညွပ္ကုန္းေက်းရြာနယ္ေျမ၊ မင္းသမီးကြင္းရွိ ဦးတင္၀င္း
ကုန္းကို စတင္တူးေဖာ္ရာအလ်ားအနံ ၄၆ေပ ပတ္လည္ရွိ စတုရန္းပံု
အျပင္ဘက္အုတ္ရိုးႏွင့္ အလ်ားအနံ ေပ၂၀ ပတ္လည္ရွိ စတုရန္းပံု
အတြင္းအုတ္ရိုးတို႔ ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။ အျပင္အုတ္ရိုး၏အေရွ႕
ေတာင္ေထာင့္အစြန္းတြင္ အလ်ား ၉ေပ၊ ၆လက္မခန္႔ရွိ အုတ္ေလွ
ကားတစ္စင္းပါရွိၿပီး ထိုအေဆာက္အဦး၏ ပႏၷက္ပံုအရ ဗိႆႏိုး
ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းတူးေဖာ္ကြက္ (KKG-4)ႏွင့္ ပံုသ႑ာန္ အရြယ္အစားပါ
ထပ္တူနီးပါးမွ် တူညီေနၿပီး ထိုမင္းသမီးကုန္းအေဆာက္အဦးကို
ပ်ဴဓေလ့ လက္ေရးစင္းပါအုတ္ခ်ပ္မ်ားျဖင့္သာ တည္ေဆာက္
ခဲ့ေၾကာင္းေတြ႔ရွိခဲ့သည္။
မင္းသမီးကြင္းအေဆာက္အဦး၏ ေခါင္မိုးတြင္ တန္ဆာဆင္ခဲ့ေသာ
ဒီဇိုင္းပါေျမဖုတ္ အုတ္ကၽြတ္၂မ်ိဳးကို အေျမာက္အမ်ားေတြ႔ရွိခဲ့ၿပီး၊
ပထမဒီဇိုင္းမွာ အတြင္းကႏုတ္ပံုကို ဗႏၶဳေျပာက္(၅၄)လံုး၀န္းရံထား
သည့္ ပံုစံျဖစ္ကာ ဖုတ္လုပ္ရာတြင္ လက္ရာမေသသပ္ျခင္း၊ ရိုးရွင္း
ေသာပံုစံျဖစ္ျခင္း၊ ဦးေခါင္းပိုင္းမတူညီမႈမ်ားေတြ႔ရျခင္းေၾကာင့္
ခရစ္မေပၚမွီ ဘီစီႏွစ္မ်ားမွလက္ရာျဖစ္ေၾကာင္း ယူဆရသည္။
ဒုတိယဒီဇိုင္းမွာအ၀ိုင္းပံုျဖစ္ၿပီး ေနထြက္စက္၀ိုင္းပံု (သို႔) ဓမၼစၾတာ
ပံုျဖစ္မည္ဟုခန္႔မွန္းရသည္။ ဗဟိုတြင္ ပန္းေဘာင္ခ်က္မ၊ ေဘး၌
တံကူလွည္းဘီးေဘာင္၊ အနားသတ္ ဗိႏၶဳေျပာက္(၁၀)ခုပါရွိသည္။
တေကာင္းမွ ထိုေခါင္မိုးအုတ္ကၽြတ္ျပား အဆင္အျပင္ႏွင့္ အလား
တူဓေလ့ မ်ားကို သေရေခတၱရာ၊ အင္းေလးေဒသမ်ား၌လည္း
ေကာင္း၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ဘီဟာနယ္၊ ဥတၱရာပရေဒသရွိ ေက်းလက္
မ်ား၊ နီေပါႏွင့္ ကပိလ၀တ္တြင္လည္း ေတြ႔ရွိရၿပီး တေကာင္းသည္
ေ ေရွးျမန္မာ့ရာဇ၀င္မ်ား ညႊန္းဆိုသည့္အတိုင္း မဇိၥ်မေဒသႏွင့္
သမိုင္းေၾကာင္းဆက္စပ္လွ်က္ရွိေနေၾကာင္း ေလ့လာ
ေဖာ္ထုတ္ျပႏိုင္ခဲ့ပါသည္။
အလြန္တရာေက်းဇူးႀကီးလွေသာ တူးေဖာ္ေတြ႔ရွိ မႈမ်ားအျဖစ္
ဦးမင္းဟန္ (မန္းတကၠသိုလ္) (သို႔) အရွင္ ပ႑ိတာနႏၵသည္
တေကာင္းေျမျမတ္မဟာမွ ေရွးဦး ပ်ဴျမန္မာတို႔၏ ပ်ဴအရိုးအိုးမ်ား၊
  ေရတေကာင္းမ်ား၊ သံမွိန္းသြား၊ ေျမပုတီးေစ့မ်ား၊ ပ်ဴအမ်ိဳးသမီး
အရိုးအိုးမ်ား၊ ပ်ဴလက္စင္းရာပါအုတ္ခ်ပ္မ်ား၊ ပ်ဴၿမိဳ႕ရိုးမ်ားကို
သုေတသနျပဳေလ့လာေဖာ္ထုတ္ ၍ တေကာင္းသည္ အလြန္ေရွး
က်ေသာ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္းေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၿပီး
  ျမန္မာနိုင္ငံ ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီးဌာနမွ တေကာင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းအား
ပ်ဴေခတ္ၿမိဳ႕ေဟာင္းျဖစ္ေၾကာင္း ခိုင္မာစြာသုေတသနျပဳ၍
ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့သည္။
ျ ျမန္မာႏိုင္ငံလူေနေဒသမ်ားသည္ ေက်ာက္ၾကမ္းေခတ္ (ေခၚ)
မုဆိုးေခတ္ကို ေက်ာ္လြန္ခဲ့ၿပီး ရပ္ရြာမ်ား တည္ေထာင္ကာ
အေျခတက်ေနထိုင္ေသာေခတ္၊ အဆင္တန္ဆာအႏုပညာမ်ား၊
အိုးထိန္းစက္မ်ား၊ ခ်ည္ငင္ယကၠန္းယက္ျခင္းမ်ား၊ စိုက္ပ်ိဳး
  ေမြးျမဴေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ အႀကီးအကဲတင္ေျမွာက္ေသာ
ဓေလ့မ်ား ထြန္းကားေနၿပီးေသာ ေခတ္မ်ားလည္း ျဖစ္ပါသည္။
ဥမင္ေၾကးေခတ္ေဒသတြင္ေျမမီးဖုတ္အုတ္မ်ား သံုးစြဲေနၾကၿပီ
  ျဖစ္သည္။ ယင္းေဒသတြင္ စပါးခြံပါအုတ္မ်ားကိုပါ ေတြ႔ရွိရသည္။
ယင္းအျပင္ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဗုဒၶ-
အေသာကေခတ္ ျဗဟၼီအကၡရာစာ တတ္ေျမာက္သံုးစြဲေသာ
လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ လူေနေဒသ အမ်ားအျပားရွိေၾကာင္း
လည္း ေလ့လာေတြ႔ျမင္ရပါသည္။
မဇ်ၥိမေဒသ (ဘီစီ ၈ ရာစု- ၃ ရာစု သံုး ျဗဟၼီအကၡရာမ်ား ေတြ႔
ရွိရေသာရပ္ရြာေဒသမ်ားမွာ)
၁။ အင္းေတာ္ႀကီး ၂။ မိုးညွင္း
၃။ တေကာင္း ၄။ ဟန္လင္း
၅။ ရွိမ္းမကား ၆။ စစ္ကိုင္း
၇။ အင္း၀ ၈။ မႏၱေလး
၉။ မကၡရာ ၁၀။ ျမစ္သားသေျပကုန္း
၁၁။ မိုင္းေမာ(ေက်ာက္ဆည္) ၁၂။ ပုဂံ
၁၃။ ေညာင္ဦး ၁၄။ မေကြး
၁၅။ ဗိႆႏိုး ၁၆။ သေရေခတၱရာ
၁၇။ ပန္းေတာင္း ၁၈။ က်ီးသည္း
၁၉။ ေရႊေတာင္ ၂၀။ သာယာ၀တီၿမိဳ႕ေပာင္း
၂၁။ အဂၤပူၿမိဳ႕ေဟာင္း ၂၂။ ပဲခူး
၂၃။ ထံုးႀကီး ၂၄။ အင္းတေကာ္
၂၅။ လွည္းကူး ၂၆။ ရန္ကုန္
၂၇။ ေပါကၡရ၀တီ ၂၈။ ဒလ (တြံေတး)
၂၉။ ကြမ္းၿခံကုန္း ၃၀။ က်ိဳက္ထို
၃၁။ ဘီးလင္း ၃၂။ သထံု
၃၃။ ေပါင္ ၃၄။ မုတၱမ
၃၅။ က်ိဳက္မေရာ ၃၆။ ေကာ့ကရိတ္
၃၇။ ေမာ္လၿမိဳင္ ၃၈။ မုဒံု
၃၉။ ဘီလူးကၽြန္း ၄၀။ ထား၀ယ္
၄၁။ ၿမိတ္ ၄၂။ ေမြေတာ္ကကၠဴ
၄၃။ ဓည၀တီ ၄၄။ ေတာင္ကုတ္
တို႔ျဖစ္ၾကပါသည္။
ၿခံဳ၍ ဆိုရေသာ္ ဗုဒၶေခတ္-အေသာကေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္
စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ေမြးျမဴေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္ျခင္း၊ ခ်ည္ငင္ယက္
လုပ္ျခင္း၊ အိုးထိန္းစက္သံုးစြဲျခင္း၊ ေၾကးသတၱဳ၊ သံသတၱဳႀကိဳခ်က္
  ျခင္း၊ ဖလ္ကိုႀကိဳခ်က္ျခင္း၊ ေျမမီးဖုတ္အိုးမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ အႀကီး
အကဲကိုတင္ေျမွာက္ၿပီး အေျခတက်ရပ္ရြာ တည္ေထာင္ေနျခင္း၊
  ေရႊကိုအသံုးျပဳျခင္း၊ အ၀ါ၊ အျပာ၊ အစိမ္း၊ အျဖဴနက္က်ား၊ အညိဳ
  ေရာင္စံု ေက်ာက္ပုတီးေစ့မ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ဖလ္ပုတီးေစ့မ်ား၊ ဖလ္
ကြင္းမ်ား ျပဳလုပ္သံုးစြဲျခင္း၊ အႏုပညာဒီဇိုင္းမ်ား ဖန္တီးသံုးစြဲျခင္း၊
ဘီစီ ၆ ရာစု- ၃ ရာစု ျဗဟၼီအကၡရာမ်ား သံုးစြဲေရးထိုးျခင္း၊ သခၤ်ဳိင္း
  ေနရာသတ္မွတ္ၿပီး ကြယ္လြန္သူတို႔ကို စနစ္တက် ျမွဳပ္ႏွံျခင္း အစ
ရွိေသာ ယဥ္ေက်းမႈလကၡဏာမ်ားပါရွိသည့္ အဆင့္ျမင့္ယဥ္ေက်းမႈ
လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ထြန္းကားတည္ရွိ ေနပါသည္။
 
Credit to> Thant Lwin Oo

ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗုဒၶသာသာနာသမိုင္း (၁)

  ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္
စတင္ေရာက္ရွိလာသနည္း။ ဟူသည့္ ေမးခြန္းကို ေျဖဆိုရန္ႏွင့္
စတင္ေရာက္ရွိခ်ိန္ကို မွတ္တမ္းတင္ရန္အတြက္ ရာဇ၀င္ႏွင့္
ဘုရားသမိုင္း(စာအေထာက္အထား)သက္သက္မွ်မဟုတ္ဘဲ
ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားမ်ား၊ သုေတသနေတြ႕ရွိမႈမ်ားျဖင့္
တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးရန္ လိုအပ္ပါသည္။
ထိုသို႔ တိက်စြာမွတ္တမ္းတင္ႏိုင္ရန္အတြက္-
၁။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လူသားသမိုင္း မည္သည့္အခ်ိန္မွစတင္
  ေပၚေပါက္ထြန္းကားခဲ့သနည္း?
၂။ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း မည္သည့္
လူေနေဒသမ်ားထြန္းကား၍ မည္သည့္ကိုးကြယ္ယံုၾကည္
မႈဆိုင္ရာအေထာက္အထားမ်ား ေတြ႕ရွိရသနည္း?
၃။ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္ၿပိဳင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ဗုဒၶဘာသာ
ေခတ္ၿပိဳင္ေရာက္ရွိေၾကာင္း အေထာက္အထားမ်ားရွိပါ
သလား? ထိုေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားဆိုသည္မွာ
အဘယ္နည္း?
၄။ ရာဇ၀င္ဆရာ/စာေရးဆရာ/ပါးစပ္ရာဇ၀င္မ်ား ညႊန္းဆိုသည့္
အတိုင္း ပုဂံေခတ္ ေအဒီ ၁၁ ရာစု အေနာ္ရထာလက္ထက္
  ေရာက္မွ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ျပည္မေဒသသို႔ ဗုဒၶဘာ
သာေရာက္ရွိသည္ဆိုသည္မွာ မွန္ကန္ပါသလား?
၅။ ပုဂံေခတ္ဗုဒၶသာသနာသည္ သေရေခတၱရာမွ အေမြဆက္ခံ
ရရွိသေလာ? သထံုျပည္မွ အေမြဆက္ခံရရွိသေလာ?
အထက္ပါေမးခြန္းမ်ားကို သုေတသနအခ်က္အလက္မ်ား
  ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားမ်ားျဖင့္ ေျဖဆိုေပးရန္လိုအပ္
ပါသည္။
----------------------------------------------------------------
၁။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လူသားသမိုင္း မည္သည့္အခ်ိန္မွစတင္
  ေပၚေပါက္ထြန္းကားခဲ့သနည္း?
  ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ပရိုင္းမိတ္ေခတ္မွသည္
ေ ေက်ာက္ၾကမ္းေခတ္(အညာသားေက်ာက္ေခတ္ဦး)
  ေက်ာက္ေခ်ာေခတ္(ေက်ာက္ေခတ္သစ္)
  ေၾကးေခတ္
သံေခတ္
စသည့္လူသားစဥ္ဆက္ေနထိုင္ ျဖစ္တည္လာမႈအေထာက္
အထားမ်ားကို ကမာၻ႕ပညာရွင္မ်ားသိရွိလက္ခံၿပီး ျဖစ္ပါသည္။
*ျမန္မာႏိုင္ငံေက်ာက္ၾကမ္းေခတ္*
-----------------------------------
စတီးဘုရားသား ေရနံကုမၸဏီမွ ဘူမိေဗဒအရာရွိ T.O Morries
သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေက်ာက္ေခတ္ႏွင့္ပက္သက္၍ ကခ်င္ျပည္နယ္
ႏွ ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းေဒသမ်ားေတြ႔ ေက်ာက္လက္နက္
ကိရိယာမ်ားကို ေလ့လာသကဲ့သို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းျမစ္
ကမ္းဆင့္မ်ားကို အဆင့္(၅)ဆင့္ခြဲ၍ ေလ့လာခဲ့သည္။ အဆင့္
့(၃) ကုန္းျပင္ျမင့္တြင္ ေက်ာက္ေခတ္ေဟာင္း လက္နက္မ်ားကို
လည္းေကာင္း၊ အဆင့္ (၄)တြင္ ေက်ာက္ေခတ္သစ္လက္နက္
မ်ားကိုလည္းေကာင္း ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။
၁၉၃၇-၃၈ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ပညာရွင္အဖြဲ႕သည္ ျမန္မာ
  ႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းရွိ ေက်ာက္ေခတ္ေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈကို
  ေလ့လာေတြ႔ရွိခဲ့ၾကသည္။ ယင္းျမန္မာေက်ာက္ေခတ္ေဟာင္း
ယဥ္ေက်းမႈကို ၎ပညာရွင္မ်ားက အညာသားယဥ္ေက်းမႈ
(Anyathian Culture) ဟူ၍ အမည္ေပးခဲ့ၾကသည္။
*ျမန္မာႏိုင္ငံေက်ာက္ေခတ္သစ္*
---------------------------------
ျ ျ မန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ဘက္ နာဂေတာင္တန္းမ်ားမွ ေတာင္ဘက္
ထား၀ယ္၊ တနသၤာရီေဒသ ထိလည္းေကာင္း၊ အေရွ႕ဘက္ကုန္းျပင္
ျမင့္မွ အေနာက္ဘက္ ရခိုင္ေဒသထိလည္းေကာင္း ေက်ာက္ေခ်ာ
ေခတ္ လူေနမႈအေထာက္အထားမ်ား အမ်ားအျပားေတြ႔ရွိရပါသည္။
ေက်ာက္ေခ်ာေခတ္ လူေနေဒသမ်ားကို -
၁။ စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ ဆားလင္းႀကိးၿမိဳ႕နယ္ပိုင္ေတာင္ႀကီးရြာ ေထာက္
မကုန္း၊ ကႏၷီၿမိဳ႕နယ္လည္ေရႊရြာ၊ ေတာင္ေျမာက္ရြာ၊ အိုင္ေတာင္းရြာ၊
သူေဌးကုန္း၊ ဘုတလင္ၿမိဳ႕နယ္ ေရႊစာေရးရြာ၊ ၾကက္ျဖဴကုန္း၊ ေခ်ာင္း
ဦးၿမိဳ႕နယ္ ႏြယ္ေခြရြာ၊ ဒဂၤါးကုန္း၊ မံုရြာၿမိဳ႕နယ္ လွည္းဒါးရြာ၊ ေဗာဓိ
တစ္ေထာင္၊ ေက်ာကၠာရြာ၊ အရာေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ စပါးတြင္းရြာ၊ ဆိပ္ဖူး
ႀကီးရြာ၊ ေရႊဘိုၿမိဳ႕နယ္ ေရရင္းရြာ။
၂။ မေကြးတိုင္း၊ ေပါက္ၿမိဳ႕နယ္၊ ေခါင္းေပါင္းရြာ၊ မုဆိုးကုန္း၊ ခ်ိဳင္
  ေဆာက္ရြာ၊ စံဖဲရြာ၊ ေရစႀကိဳၿမိဳ႕နယ္ ပခန္းႀကီးရြာ၊ ေၾကးရိုးကုန္း၊
မင္းတုန္းၿမိဳ႕နယ္ ပန္းေတာရြာ။
၃။ မႏၱေလးတိုင္း ေတာင္သာၿမိဳ႔နယ္၊ အင္းတဲရြာအိမ္ကုန္း၊ ေက်ာက္
ပန္းေတာင္းၿမိဳ႕နယ္ ပုပါးဆံုကုန္းရြာ၊ သပိတ္က်င္းၿမိဳ႕နယ္ ႀကဲညပ္ရြာ၊
တေကာင္း အမရပူရၿမိဳ႕နယ္ ေတာင္သမန္၊ ပုသိမ္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္ ေတာင္
ကိုင္းရြာ၊ စဥ့္ကိုင္းၿမိဳ႕နယ္ မကၡရာၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ အမရပူရၿမိဳ႕နယ္ေတာင္
ပိုင္း။
၄။ ပဲခူးတိုင္း (အေနာက္ပိုင္း) ေပါက္ေခါင္းၿမိဳ႕နယ္၊ ေတာင္လယ္ရြာ။
၅။ မြန္ျပည္နယ္ သထံု၊ သု၀ဏၰဘုမိၿမိဳ႕ေဟာင္း။
၆။ တနသၤာရီတိုင္း-ၿမိတ္ၿမိဳ႕နယ္-လယ္ပုတ္ေခ်ာင္း၊ သေပါ႔လိပ္။ ႀကိမ္
ေခ်ာင္းရြာ၊ ႀကိမ္ေခ်ာင္း၊ ေမာ္တံုရြာ ေမာ္တံု။ တို႔သည္ ေက်ာက္ေခတ္
သစ္ေနရာေဒသမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း သုေတသနႏွစ္ပတ္လည္ အစီရင္ခံ
စာမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါသည္။
*ျမန္မာႏိုင္ငံ ေၾကးေခတ္*
---------------------------
ျ ျမန္မာႏိုင္ငံေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း
မံုရြာခရိုင္၊ ဘုတလင္ၿမိဳ႕နယ္၊ ေညာင္ကန္ေၾကးေခတ္ယဥ္ေက်းမႈကို
၁၉၉၈ ခုႏွစ္၌ စနစ္တက်တူးေဖာ္ေလ့လာခဲ့သည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွဆိုင္ရာ ေၾကးေခတ္မ်ားကၽြမ္းက်င္သူ ပညာရွင္
Dr.C.F.W. Hinghan က ျမန္မာႏိုင္ငံ ေညာင္ကန္ေဒသတြင္း တူးေဖာ္
  ေတြ႔ရွိရေသာ ေၾကးေခတ္အေထာက္အထားမ်ားအရ ေညာင္ကန္
  ေၾကးေခတ္ယဥ္ေက်းမႈသည္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ မွ ၃၀၀၀
အတြင္းထြန္းကားခဲ့ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံေညာင္ကန္ေၾကးေခတ္
ယဥ္ေက်းမႈတစ္ရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း အတိအလင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။
၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွစ၍ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ ဗဟိုအမ်ိဳးသားသိပၸံႏွင့္ သုေတ
သနဌာန (National Center of Scientific University in French :
CNRS) ပညာရွင္အဖြဲ႕သည္ တူးေဖာ္ေလ့လာမႈျပဳရာတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ
  ေရွးေဟာင္း သုေတသနဌာနႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကပါသည္။
  ေၾကးေခတ္ေဒသ (၁၆)ခုကို တုူးေဖာ္ေလ့လာရာတြင္-
  ေၾကးပုဆိန္၊ ေၾကးပဲခြပ္၊ ေၾကးလွံသြား၊ ေၾကးဓါး၊ ေၾကးျမွားသြား၊
  ေၾကးတူရြန္းငန္းျပား၊ ေၾကးခေလာက္၊ ေၾကးျခဴ၊ ေၾကးလက္ေကာက္၊
  ေၾကးေျခကြင္း၊ ေၾကးဆံစြပ္၊ ေၾကးလက္စြပ္၊ ေၾကးေခ်ာင္း၊ ေၾကးနန္း
စည္းထုပ္မ်ား၊ ေၾကးပန္းခတ္မ်ား၊ အေခ်ာေသြးထားေသာ ေက်ာက္
ပုဆိန္၊ ေက်ာက္ပဲခြပ္မ်ား၊ သံဓါး၊ သံလွံ၊ သံတူရြင္းမ်ား၊ သံတံစဥ္
ခၽြန္မ်ား၊ အေခ်ာေသြးထားေသာ (အဆင္တန္ဆာ) အ၀ိုင္းပံု-
သံုးေျမွာင့္ပံု-ေလးေထာင့္ပံု ေက်ာက္ကြင္းမ်ား၊ ယင္းေက်ာက္
ကြင္းမ်ားႏွင့္ ပံုစံတူဖလ္ကြင္းမ်ား၊ ေရာင္စံုေက်ာက္ပုတီးေစ့မ်ား၊
ဖလ္ပုတီးေစ့မ်ား၊ အိုးထိန္းစက္သံု အိုးမ်ားႏွင့္ အျခားေျမထည္
ခြက္ေယာက္မ်ား၊ ေျမမီးဖုတ္ခ်ည္ငင္လြန္းဆံမ်ား၊ အ၀တ္ပိတ္သား
အစအနမ်ား၊ လူရုပ္ကလာပ္မ်ား၊ တိရိစာၦန္အရိုးမ်ား၊ လိပ္ခြံမ်ား၊
သခၤ်ိဳင္းေက်ာက္တိုင္ ၁ ခု အစရွိသျဖင့္ ေတြ႔ရွိခဲ့ပါသည္။
  ေက်ာက္လက္နက္ႏွင့္ ေၾကးလက္နက္ေရာေႏွာေတြ႔ရွိရေသာ ေၾကး
  ေခတ္ေဒသမ်ားမွာ ေညာင္ကန္ေဒသ၊ မံုထူးေဒသ၊ အင္းတဲေဒသ
မ်ားျဖစ္ၿပီး၊ ေၾကးလက္နက္ႏွင့္ သံလက္နက္ေရာေႏွာေတြ႔ရွိရေသာ
ေၾကးေခတ္ေဒသမ်ားမွာ ျမင္းဦးလွည့္၊ ထံုးဘို၊ ကန္သစ္ကုန္း၊ ျဖာ-
ရေ၀၊ ေျမာက္လည္ေၾကး၊ ကုကၠိဳခါးလွ ေဒသမ်ားျဖစ္သည္။ ေၾကး
ေခတ္ေႏွာင္း သံေခတ္ဦးေဒသမ်ားဟု သံုးသပ္ၾကသည္။
ေၾကးလက္နက္၊ ေက်ာက္အသံုးအေဆာင္ႏွင့္ သံလက္နက္မ်ား
ေရာေႏွာေတြ႔ရွိရေသာ ေၾကးေခတ္ေဒသမွာ ေႏွာကန္ေၾကးေခတ္
ေဒသ၊ ရြာထင္ေၾကးေခတ္ေဒသ၊ ဥမင္ေၾကးေခတ္ေဒသမ်ား ျဖစ္
ၾကသည္။ ေက်ာက္ေခတ္-ေၾကးေခတ္-သံေခတ္ အဆင့္ဆင့္ကူး
ေျပာင္းခဲ့ေသာေဒသမ်ားဟု သံုးသပ္ၾကသည္။
သံေခတ္ေဒသအျဖစ္ ၿမိဳ႕လွ၊ ေက်ာက္ေခတ္မွ သံေခတ္သို႔ကူး
ေျပာင္းသြားေသာေဒသအျဖစ္ ေတာင္သမန္၊ ရြာကုန္းႀကီး၊ ကု
ကိၠဳခါးလွ ေဒသမ်ားဟု သိရွိရပါသည္။
*အေရးႀကီးေသာ ေလ့လာေတြ႔ရွိခ်က္မွာ ေက်ာက္ေခတ္ယဥ္
ေက်းမႈ ကာလမ်ားမွတဆင့္ ေၾကးေခတ္၊ သံေခတ္ယဥ္ေက်းမႈ
ကာလမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ ျဖတ္သန္းခဲ့ၾကေသာ ေဒသခံတို႔သည္
ေရွးကတည္းက ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ တည္ရွိခဲ့ေၾကာင္း၊
ယင္းသူတို႔သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံျပင္ပမွ ေရႊ႕ေျပာင္းလာသူမ်ား
မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ယင္းသူတို႔သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေက်ာက္ေခတ္
ကတည္းက ေနထိုင္လာခဲ့ၾကေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံဘြား ဇာတိ
သားမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ဟူေသာအခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။
  ေခတ္ႏွစ္ေခတ္၏ အကူးအေျပာင္းကာလတြင္မူ အဆိုပါေခတ္
  ႏွစ္ေခတ္၏ ယဥ္ေက်းမႈစရိုက္လကၡဏာ ႏွစ္မ်ိဳးကို အတူယွဥ္တြဲ
  ျဖစ္ထြန္းေနေလ့ရွိကာ ေခတ္ျခင္းမတူေသာ အေထာက္အထား
ပစၥည္း ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကို အတူယွဥ္တြဲေတြ႔ရေလ့ရွိသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံေၾကးေခတ္ ယဥ္ေက်းမႈေဒသမ်ားကို တူးေဖာ္ေလ့လာ
ၾကည့္ေသာအခါ ေၾကးေခတ္ေရွ႕မွ ထြန္းကားခဲ့ေသာ ေက်ာက္
ေ ေခတ္သစ္အေထာက္အထားမ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ေၾကးေခတ္
  ေနာက္မွျဖစ္ထြန္းမည့္ သံေခတ္အေထာက္အထားမ်ားကို လည္း
ေ ေကာင္း အတူယွဥ္တြဲလွ်က္ ေတြ႔ရွိရေသာ ေၾကးေခတ္ေဒသမ်ား
  ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းအခ်က္မွာ *ပရိုင္းမိတ္မွစတင္ကာ ျမန္မာႏိုင္ငံ
ေရွးဦးလူသားတို႔၏ ေက်ာက္ေခတ္၊ ေၾကးေခတ္၊ သံေခတ္ ေခတ္
စဥ္မျပတ္ ဆက္စပ္ဖြံ႕ၿဖိဳးထြန္းကားခဲ့ပံု (၀ါ) ျမန္မာ့လူသားယဥ္ေက်း
မႈ၏ ေခတ္စဥ္မျပတ္ဆက္စပ္ဖြံ႕ၿဖိဳးထြန္းကားခဲ့ပံုကို သမိုင္းတန္ဖိုး
ႀကီးစြာ ေတြ႔ရျမင္ရသည့္ ျဖစ္ရပ္သာဓကမ်ားျဖစ္ပါသည္။
အဆိုပါ သံေခတ္ယဥ္ေက်းမႈအေထာက္အထားမ်ားႏွင့္ ပ်ဴေခတ္ဦး
  ေဒသမ်ားျဖစ္သည့္ ဗိႆႏိုး၊ ဟန္လင္း၊ ပင္လယ္ ေဒသတို႔တြင္
ေတြ႕ရွိရေသာ အေထာက္အထားမ်ားသည္ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု တစ္
  ေနရာႏွင့္တစ္ေနရာ ယဥ္ေက်းမႈျခင္း ဆက္ႏြယ္လွ်က္ရွိေၾကာင္း
အထင္အရွားေတြ႔ျမင္ရပါသည္။*
*ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဌာနအတြင္းမွပညာရွင္မ်ား၊ ျပင္ပ
ပညာရွင္ ဦး၀င္းေမာင္ (တမၸ၀တီ)၊ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ ဆစ္
ဒနီတကၠသိုလ္မွ Phd ေဘာ့ဟတ္ဆင္ (Phd.Bob Hadson)၊
အဂၤလန္ႏိုင္ငံ ကိန္းဘရစ္ခ်္တကၠသိုလ္မွ ဂ်က္နက္စတားဂတ္
(Phd. Janic Star Gard)၊ လန္ဒန္တကၠသိုလ္မွ Phd အဲလစ္
ဇဘက္မိုး (Phd.Elizabeth Moor) တို႔က ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈ ျမစ္
ဖ်ားခံရာသည္ စမံုျမစ္၀ွမ္းရွိ သံေခတ္ေဒသမ်ား ျဖစ္သည္ ဟု
အဆိုျပဳခဲ့ၾကပါသည္။
ဂ်က္နက္စတားဂတ္ (Phd. Janic Star Gard) သည္ သူ၏
(The Ancient Pyu of Burma) သမိုင္းက်မ္းႀကီးတြင္
“ပ်ဴတို႔သည္ သူတို႔၏ ဟန္လင္း၊ ဗိႆႏိုး၊ သေရေခတၱရာ
ဟူေသာ ၿမိဳ႕ႀကီး(၃)ၿမိဳ႕ကို ထူေထာင္ႏိုင္ရန္မွာ (အနည္းဆံုး)
ဘီစီ ၁၀၀၀ ၀န္းက်င္ကတည္းက စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ေမြးျမဴေရး
လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္လွ်က္ ရြာေပါင္းေျမာက္ျမားစြာ ေပၚ
ထြန္းခဲ့ၿပီး ျဖစ္မည္” ဟု သံုးသပ္ေျပာဆိုပါသည္။
စမံုျမစ္၀ွမ္းေၾကးေခတ္ယဥ္ေက်းမႈ လူေနေဒသမ်ား
(ဘီစီ ၇၀၀-၄၀၀)တို႔ကို တူးေဖာ္ေလ့လာေတြ႔ရွိျခင္း၊ ေၾကး
ေခတ္ေႏွာင္း သံေခတ္ဦးရြာမ်ားကို တူးေဖာ္ေလ့လာေတြ႔ရွိ
ျခင္းမ်ားသည္ ဂ်က္နက္စတားဂတ္၏ ေျမာ္ျမင္သံုးသပ္ေျပာ
ဆိုခ်က္ကို ေထာက္ခံလွ်က္ ရွိပါသည္။
ဟန္လင္းလူသား ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ၾကြင္း
----------------------------------------
  ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနမွ ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း တူးေဖာ္
ကုန္းအမွတ္ (၃၀)ကို တူးေဖာ္ေလ့လာရာတြင္ ေျမအနက္ ၁၀
ေပ-၁၂ ေပတြင္ ေက်ာက္ေခ်ာေခတ္၊ ယင္းအထက္ ၁၀ေပ
ခန္႔တြင္ ေၾကးေခတ္၊ ယင္းအထက္တြင္ သံေခတ္၊ သံေခတ္
အထက္တြင္ ပ်ဴေခတ္၊ အေပၚယံတြင္ ယခုေခတ္ အသံုးအ
  ေဆာင္မ်ား ေတြ႔ရွိခဲ့ရာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ လူသားတို႔သည္
  ေက်ာက္ေခတ္၊ ေၾကးေခတ္၊ သံေခတ္ တစ္ခုမွေနာက္တစ္
ခုသို႔ တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးကာ ဤေနရာ ဤေဒသတြင္ပင္ တစ္
ဆက္တည္း ေနထိုင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း ထင္ရွားခိုင္မာစြာ ေပၚ
ေ ေပါက္ေတြ႔ရွိရေသာ သက္ေသသာဓကမ်ားပင္ ျဖစ္ပါ
သည္။ ထိုသို႔ အစဥ္တစ္စိုက္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾကသူ
မ်ားမွာ အျခားသူမ်ားမဟုတ္ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႔ပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း
  ေလ့လာေတြ႔ျမင္ရပါသည္။
ဟန္လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္း တူးေဖာ္ကုန္းတြင္ ေက်ာက္တည္
လက္စ (Semi Fossil) လူရုပ္ကလာပ္မ်ားကို ေတြ႔ရွိခဲ့
ပါသည္။ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ၾကြင္း ဘူမိေဗဒပညာအရ ထို
ရုပ္ကလာပ္မ်ားသည္ အနည္းဆံုး သက္တမ္း အႏွစ္
(၄၅၀၀ မွ ၅၅၀၀)ခန္႔ရွိေၾကာင္း သိရပါသည္။ သို႔ျဖစ္
ရကား ဟန္လင္းပ်ဴလူေနေဒသသည္ အနည္းဆံုး
အႏွစ္ (၄၅၀၀ မွ ၅၅၀၀)ၾကား သက္တမ္းရွိေနၿပီျဖစ္
ေၾကာင္း ခိုင္မာစြာ ေတြ႔ရွိရပါသည္။
ဟန္လင္းပ်ဴသခၤ်ဳိင္း၏ ေအာက္ေျခ ေပ ၁၉ေပ-ေပ ၂၀
အနက္တြင္ ရွိေသာ ကမာၻ႕ေက်ာက္သား အေပၚယံမ်က္ႏွာ
ျပင္ႏွင့္ ကပ္လ်က္တြင္ အေစာဆံုးဟန္လင္းလူသားရုပ္က
လာပ္ကို ျမဳပ္ႏွံတည္ရွိလွ်က္ ရွိပါသည္။ ယင္းရုပ္ကလာပ္ရွင္
လူသားတို႔ မကြယ္လြန္မွီ ရွင္သန္ေနထိုင္စဥ္ကာလ ဟန္လင္း
  ေဒသသည္ လြန္းခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၅၀၀၀ ခန္႔က ဟန္လင္းေက်ာက္
ေ ေခ်ာေခတ္၏ ပထမဦးဆံုး လူေနေဒသဟုယူဆရန္ အေၾကာင္း
တရားရွိပါသည္။ တစ္နည္းဆိုရေသာ္ ဟန္လင္းပ်ဴသခၤ်ဳိင္း၏
အနက္ဆံုးေအာက္ေျခမွ ရုပ္ကလာပ္မ်ား၏ပိုင္ရွင္ ေက်ာက္
ေခ်ာေခတ္လူသားမ်ားသည္ ဟန္လင္းေက်ာက္ေခ်ာေခတ္
လူေနေဒသတြင္ ပထမဦးဆံုး အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့သူမ်ား
ျ ျဖစ္ေၾကာင္း သိသာထင္ရွားေနေပသည္။
ခင္ႀကီးေဖ်ာ္ဆရာေတာ္ ေရးသားစီစဥ္ေတာ္မူအပ္ေသာ
ဇမၺဴ႕ကြန္ခ်ာက်မ္းတြင္ -
“ကမာၻဦးအစ၌ျဖစ္ေသာ ဗ်ဴတို႔၏ အစကား ျမစ္ကား ဧရာ၀တီ၊
ျပည္ကား ဟံသာ၀တီ(ဟန္လင္း)၊ ထိုျပည္တြင္ အစကား
ဗ်ဴတို႔ မင္းျပဳ၏” ဟူေသာ ေရွးဗမာ့ရာဇ၀င္မွတ္တမ္းတင္ခ်က္၊
မံုေရြးဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ေရးသားျပဳစုစီစဥ္ေတာ္မူေသာ
ေစတိယကထာမည္ေသာ ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္တြင္ -
“သုပရႏ ၱတိုင္း(ဧရာ၀တီျမစ္၏ အေနာက္ဘက္ႏွင့္ ေျမာက္ဘက္
ေဒသ)၊ တမၸဒီပတိုင္း(ဧရာ၀တီျမစ္၏ အေရွ႕ဘက္ႏွင့္ေတာင္ဘက္
ေဒသ) အျပင္၌ တည္ေနကုန္ေသာ လူအေပါင္းတို႔သည္လည္း
ကမာၻဦးက ျဗဟၼာ၊ နတ္တို႔၏ အႏြယ္က လာသည္။ ျဗဟၼာ၊
နတ္တို႔ကို ကိုးကြယ္ေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ျဗဟၼာမ်ိဳးဟူ၍ ေခၚၾက
ေ ေလကုန္၏။ ရွည္လ်ားေသာကာလ၌ ျဗဴ ဟူ၍လည္းေကာင္း၊
ျ ျမန္မာဟူ၍လည္းေကာင္း တြင္ျပန္ေလ၏။” ဟူေသာ ေရွးဗမာ့
ရာဇ၀င္မွတ္တမ္းတင္ခ်က္မ်ား မွန္ကန္ေၾကာင္း ေလ့လာသိရွိ
ႏို ႏိုင္ပါသည္။

Credit to> Thant Lwin Oo

ျမန္မာ့သမိုင္းခရီးတစ္ေထာက္ (၂)

ထို႔ေနာက္မွာေတာ့ ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္ဟာ ဒုတိယကမာၻစစ္
မတိုင္ခင္ The Ancient Pyu စာတမ္းမွာ “စာမတတ္ေသာ
ဗမာလူမ်ိဳးတို႔သည္ ကနဦးကပင္လွ်င္ သူတို႔ႏွင့္ ဘာသာ
စကားခ်င္း၊ လူမ်ိဳးခ်င္း၊ ေသြးခ်င္း နီးစပ္လွဟန္ရွိေသာ
ပ်ဴတို႔ထံမွ အကၡရာစာကို မယူပဲ မြန္အကၡရာကို လက္ခံ
သံုးစြဲခဲ့သည္” ဟုလည္းေကာင္း၊ Note on the Peoples
of Burma စာတမ္းမွာ “ဗမာတို႔သည္ ဘာသာစကားအရ
ပ်ဴႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္ေသာ္လည္း ဗမာအကၡရာတို႔မွာ
ပ်ဴအကၡရာအေပၚ အေျခခံသည္ထက္ မြန္အကၡရာအေပၚ
အေတာ္ကေလး ပို၍ အေျခခံပါသည္” ဟုလည္းေကာင္း၊
Burma Down To the Fall of Pagan စာတမ္းမွာ
“ေအဒီ ၈ ရာစုခန္႔ ေရးထိုးေသာ မြန္လူမ်ိဳးတို႔၏ (ပထမဆံုး
ေ ေက်ာက္စာမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မေတြ႕ရပဲ ထိုင္းႏိုင္ငံ
ေလာ့ဗူရီၿမိဳ႕ေဟာင္းတြင္ ေတြ႔ရွိရသည္။ မြန္အကၡရာႏွင့္
ဗမာအကၡရာတို႔မွာ ပ်ဴထံမွ ရရွိခဲ့ျခင္း မဟုတ္ပဲ ထိုေလာ့ဗူရီ
ေက်ာက္စာမ်ားမွ ရရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္” ဟုလည္းေကာင္း၊
ဒုတိယကမာၻစစ္ ၿပီးစီးၿပီးေနာက္ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ Old Kyause
And Coming of Burmant (ဗမာအစ ေက်ာက္ဆည္)
စာတမ္းတြင္လည္း “ေက်ာက္ဆည္မွ ဗမာတို႔သည္ မြန္ႏွင့္
ထိေတြ႔ရသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ျဖစ္လာလွ်က္ စာေရး
စာဖတ္ တတ္လာၾက၏” ဟုလည္းေကာင္း ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္
ဆက္လက္ေရးသားေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
လုစ္ရဲ႕တြဲဘက္ ေက်ာက္စာ၀န္ ခ်ားလ္ဒူရြိဳင္ဆယ္ကလည္း
ဒြါရာ၀တီ (ေလာ့ဗူရီ-လ၀ပူရ)မွ မြန္ယဥ္ေက်းမႈ၊ မြန္အကၡရာ
ေ ေတြပ်ံ႕ႏွံ႕ေရာက္ရွိလာတယ္လို႔ အေထာက္အထားမဲ့ ဆိုခဲ့ၾက
ပါတယ္။
အေထာက္အထားမဲ့ေျပာဆိုခဲ့တယ္လို႔ ဘာေၾကာင့္သတ္မွတ္
ရသလဲဆိုရင္ေတာ့ ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္တို႔ဟာ အကၡရာဇယားႏႈိင္း
ယွဥ္ျပသႏိုင္ျခင္းမရွိ၊ သေရေခတၱရာမွာရွိတဲ့ ပုဂံနဲ႔တည္
ေ ေဆာက္မႈ ပံုစံတူ အေဆာက္အဦးေပါင္းမ်ားစြာကို ထိမ္ခ်န္
ၿပီးေတာ့ စိတ္ကူးယဥ္ဆန္စြာနဲ႔ ေအဒီ ၈ ရာစု ဒြါရာ၀တီ
(ေလာ့ဗူရီ)မွ ဗိသုကာပညာနဲ႔ စာအကၡရာေရာက္ရွိလာတာ
  ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုခဲ့ၾကလို႔ျဖစ္ပါတယ္။
မြန္သမိုင္းဆရာမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ဦးႏိုင္ပန္းလွ၊ ဦးနိုင္ခ်စ္သိန္း၊
ဦးျမ တို႔ကလည္း ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္တို႔နည္းတူ သံေယာင္လိုက္
အေထာက္အထားမဲ့ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ေက်ာက္စာ၀န္
ခ်ားလ္ဒူရြိဳင္ဆယ္ရဲ႕လက္ထက္မွာပဲ မြန္သမိုင္းဆရာ
ဦးလူေဖ၀င္း ဆိုသူကေတာ့ တူတစ္လက္ ေဆာက္တစ္
လက္ကိုင္ၿပီး ျမန္မာေက်ာက္စာအေတာ္မ်ားမ်ားကို
သကၠရာဇ္ေတြ ျပင္/ဖ်က္ လုပ္ခဲ့တဲ့အတြက္ ထိုစဥ္က
အမ်ိဳးသားေကာလိပ္ သမိုင္းကထိကဦးသက္တင္က
တိုင္ၾကားခဲ့ရာမွာ ဦးလူေဖ၀င္းကို ဌာနတြင္းမွာ ခံုရံုးဖြဲ႔
စစ္ေဆးျခင္းအထိ ခံခဲ့ရပါတယ္။
“ပုဂံ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္၊ က်န္စစ္မင္းသားတို႔
လက္ထက္တြင္ ဂူ၊ ေက်ာင္း၊ တန္ေဆာင္းတို႔ရွိပန္းခ်ီ
ေဆးေရး ဇာတ္နိပါတ္၊ စဥ့္ကြင္းရွိ အညႊန္းကမၸည္း
လိပ္စာ၊ အကၡရာတို႔မွာ မြန္ဘာသာ မြန္အကၡရာမ်ား
  ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျမန္မာကမၸည္းလိပ္စာတို႔ကို က်န္စစ္သားမင္း
လြန္ၿပီးမွ ေတြ႕ရေၾကာင္း၊ ေအဒီ ၁၁-၁၂ ရာစု ထိုမင္းလက္
ထက္ ျမန္မာစာေပ ထင္ရွားမရွိေၾကာင္း” ဦးျမ ဆိုခဲ့ပါတယ္။
ဦးႏိုင္ပန္းလွမွာလည္း ထိုနည္းတူ လိုက္၍ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
ဦးျမနဲ႔ ဦးႏိုင္ပန္းလွတို႔ဟာ လုစ္ေလသံအတိုင္းလိုက္လံ
ေျပာဆိုခဲ့ၾကတာျဖစ္ၿပီးေတာ့ လုစ္ကိုယ္တိုင္ကလဲ တမင္
ထိမ္ခ်န္ေျပာဆိုခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ပုဂံအရပ္က ေရွးျမန္မာ
ေက်ာက္စာႀကီးေတြကို ပဒံုမင္း ေခၚ ဘိုးေတာ္ဘုရား
လက္ထက္ (ေအဒီ ၁၇၈၂-၁၈၁၉)မွာ သာသနာ့နယ္ေျမ
စာရင္းျပန္လည္ျပဳစုဖို႔အတြက္ မင္းမိန္႔နဲ႔ မူလတည္ရာ
အရပ္မ်ားမွ အမရပူရနန္းေတာ္ကို ႏႈတ္ယူေျပာင္းေရႊ႕
သြားၾကတဲ့အတြက္ျဖစ္ပါတယ္။ မႏၱေလးမဟာျမတ္မုနိ
ဘုရား၀န္းအတြင္းမွာ ျပန္လည္စိုက္ထူထားၿပီးျဖစ္တာကို
ဦးႏိုင္ပန္းလွ၊ ဦးျမတို႔ ေက်ာ္သြားတာျဖစ္ပါတယ္။
အေနာ္ရထာမင္းမွ အစျပဳ၍ က်န္စစ္သားမင္းအထိ မူလထိုး
ဗမာေက်ာက္စာ (၂၃)ခ်ပ္ ၊ အေလာင္းစည္သူေခတ္အထိ
မူလထိုး ဗမာေက်ာက္စာ (၇၃) ခ်ပ္ ရွိေနခ်ိန္မွာ တစ္ႏိုင္ငံလံုး
စုစုေပါင္းမွ မြန္ေက်ာက္စာ (၂၁)ခ်ပ္တည္းရွိတာကို ထိုေခတ္
  ျမန္မာစာေပမရွိ မြန္စာေပေခတ္သာျဖစ္တယ္လို႔ အံအား
သင့္ဖြယ္စကားကို ဆိုခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
ထို႔အျပင္ ပုဂံၿမိဳ႕အေရွ႕ဘက္၊ ေတာင္ဘီလာရြာ၊ ေမာင္ခ်စ္
စကုန္းကေန ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ အုတ္ခြက္ဘုရား (၃၅)ဆူမွာ
ုအုတ္ခြက္ဘုရားေနာက္ေက်ာ ေရးထိုးထားတဲ့ သစ္သီး
စာရင္းေတြကို ဦးျမနဲ႔ ဆရာႀကီးေဒါက္တာသန္းထြန္းတို႔
စစ္ေဆးၿပီးေနာက္ ေအဒီ ၉ ရာစု- ၁၀ ရာစု ျမန္မာစာ
အေရးအသားျဖစ္တယ္လို႔ တင္ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။
အထက္ပါပုဂၢိဳလ္အခ်ိဳ႕ရဲ႕ အေထာက္အထားမဲ့ ယူဆခ်က္
ေတြကို  ျမန္မာအကၡရာပညာရွင္ႀကီး ဦးသာျမတ္ကလဲ
  ေထာက္ခံျခင္းမရွိပါဘူး။ ဦးသာျမတ္ဟာ ပ်ဴေခတ္ေက်ာက္
စာ၊ ပုဂံေခတ္ျမန္မာေက်ာက္စာ၊ မြန္ေက်ာက္စာေတြကို
တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးၿပီးေနာက္ ျမန္မာအကၡရာထုပၸာတ္မွာ
ျ ျမန္မာအကၡရာသည္ ပ်ဴအကၡရာမွ ဆင္းသက္ျခင္းျဖစ္
ေၾကာင္းနဲ႔၊ အေစာဆံုးေတြ႕ရွိရတဲ့ ျမန္မာေက်ာက္စာဟာ
လုစ္အပါအ၀င္ ဦးႏိုင္ပန္းလွ၊ ဦးျမတို႔ဆိုခဲ့သလို ရာဇကုမာရ
  ေက်ာက္စာမဟုတ္ေၾကာင္း၊ သကၠရာဇ္ ၄၂၀ (ေအဒီ ၁၀၅၈)
ခုႏွစ္ထိုး လက္သည္းရွည္ဘုရားေက်ာက္စာ ေခၚ ဂ၀ံေက်ာင္း
ေ ေက်ာက္စာျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ တခ်ိဳ႕ဆရာမ်ားေျပာဆိုသလို
  ျမန္မာအကၡရာဟာ မြန္ဆီကဆင္းသက္လာတာျဖစ္တယ္လို႔
ယူဆဖို႔မသင့္ေၾကာင္း ေထာက္ျပသြားခဲ့ပါတယ္။
လုစ္ရဲ႕ရည္ရြယ္ခ်က္ဟာ “ျမန္မာအစတေကာင္းက၊ သာကီ
မ်ိဳးေဟ့တို႔ဗမာ” စတဲ့ လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈေဆာင္ရြက္
ခ်က္မ်ားနဲ႔ ႏိုးၾကားလာတဲ့အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓါတ္မ်ားကို
ရိုက္ခ်ိဳးဖ်က္စီးၿပီး ဗမာနဲ႔အျခားတိုင္းရင္းသားေတြ ေသြးကြဲ
ေစဖို႔ လုပ္ႀကံဇာတ္ခင္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ တေကာင္းသမိုင္း
နဲ႔ပက္သက္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာအစတေကာင္းကဆိုတာ
ပံုျပင္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေဂါတမဘုရားနဲ႔ အမ်ိဳးေတာ္သေယာင္
လုပ္ႀကံထားတာျဖစ္ေၾကာင္း၊ တေကာင္းမွာ ေအဒီ ၁၁ရာစု
အေနာ္ရထာေခတ္ထက္ေစာတဲ့အေထာက္အထား ဘာမွ
မေတြ႕ရေၾကာင္း ေျပာဆို၀ါဒျဖန္႔လိုရင္းျဖစ္ပါတယ္။
တေကာင္းသမိုင္းမွန္ရဲ႕ ေက်းဇူးရွင္ပုဂၢိဳလ္ကေတာ့
ဦးမင္းဟန္ (မန္းတကၠသိုလ္) (၀ါ) အရွင္ပ႑ိတနႏၵာ
ျ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာႀကီးဦးခ်စ္စံ၀င္း၊ ဆရာႀကီးေဒါက္တာ
တိုးလွတို႔ရဲ႕ လမ္းညႊန္မႈေတြနဲ႔ ဦးမင္းဟန္ဟာ တေကာင္း
ၿမိဳ႕ေဟာင္းကို စိတ္ေရာ ကိုယ္ေရာႏွစ္ၿပီး အပင္ပန္းခံ
တူးေဖာ္သုေတသနျပဳခဲ့ရာမွာ ပ်ဴေခတ္ယဥ္ေက်းမႈ
အေထာက္အထားေျမာက္မ်ားစြာနဲ႔ တေကာင္းသည္
ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးတစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ေၾကာင္းကို တိက်ခိုင္မာစြာ
  ေဖာ္ထုတ္တင္ျပႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ့သမိုင္းရဲ႕ေက်းဇူးရွင္
ဖခင္ႀကီးတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဦးမင္းဟန္ရဲ႕ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္
မႈ႕ေၾကာင့္ ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီးဌာန ေရွးေဟာင္းသုေတသန
သမိုင္းဌာနတာ၀န္ရွိ ပညာရွင္ပုဂၢိဳလ္မ်ားက ၂၀၀၀ခုႏွစ္
အေစာပိုင္းကာလမ်ားမွာ တေကာင္းသည္ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း
တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္းကို ခိုင္မာစြာသုေတသနျပဳ ေၾကညာခ်က္
ထုတ္ျပန္ေပးခဲ့ၿပီး ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္ဖ်က္ခဲ့တဲ့ တေကာင္းသမိုင္း
အမွားေတာ္ပံုကို ပယ္ဖ်က္ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။

Credit to> Thant Lwin Oo

ျမန္မာ့သမိုင္းခရီးတစ္ေထာက္ (၁)

  ျမန္မာ့သမိုင္းျဖစ္စဥ္အခ်ိဳ႕ ေရးသားတာျဖစ္တာေၾကာင့္
ေ ေခါင္းစဥ္ကို ဒီလိုပဲတပ္လိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာ့သမိုင္း
အရႈပ္ေတာ္ပံုရဲ႕အစဟာ အဂၤလိပ္ကိုလိုနီလက္ထက္
ၿဗိိတိသွ်သမိုင္းပညာရွင္ G.H.Luce လက္ထက္ကေန
စတင္ရႈပ္ေထြးလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္စဥ္အက်ဥ္းကို
ေ ေေလ့လာၾကည့္ရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ပထမေျမာက္
ေက်ာက္စာ၀န္ (ေရွးေဟာင္းသုေတသနမွဴး၊ ၁၈၈၀-
၁၈၉၀)ဂ်ာမန္လူမ်ိဳး အီေဖာသ်မ္းမားဟာ ပုဂံေဒသခံ
ေ ေတြဆီက သတင္းရလို႔ မည္သူမွ မဖတ္တတ္ေသာ
  ေက်ာက္စာတိုင္ တစ္တိုင္ကို ပုဂံေဒသ၌ ၁၈၉၆ ခုႏွစ္မွာ
  ေလ့လာၾကည့္ရႈ ထိမ္းသိန္းမွတ္တမ္းတင္ ေပးခဲ့ပါတယ္။
ဂူေျပာက္ႀကီး လႈိဏ္ဘုရား၀န္းႏွင့္ ကပ္လွ်က္ ျမေစတီ
ဘုရားနားမွာ ေတြ႔ရသျဖင့္ ယင္းေက်ာက္စာတိုင္ကို ျမ
  ေစတီေက်ာက္စာဟု အမည္ေပးမွတ္တမ္း သြင္းခဲ့ပါတယ္။
ယင္းေက်ာက္စာတိုင္ပါ ၄ မ်က္ႏွာအနက္ ၁ မ်က္ႏွာကို
မဖတ္တတ္လို႔ မည္သည့္ဘာသာစကားႏွင့္ ေရးထိုး
ထားမွန္းမသိေသာေၾကာင့္ အမ်ိဳးအမည္မသိ ေက်ာက္စာ
(unknown inscription) ဟုသာ အီေဖာသွ်မ္းမားတို႔
ေ ေခၚဆိုခဲ့ပါတယ္။
ဆရာႀကီး ေတာ္စိန္ခို (ဒုတိယေျမာက္ေက်ာက္စာ၀န္)
လက္ထက္မွာ အလားတူ မည္သူမွ မဖတ္တတ္ေသာ
ေ ေက်ာက္စာတိုင္အပိုင္းက်ိဳးမ်ားကို ျမေစတီ၀န္းနံရံ
တံတိုင္းျပဳျပင္ရင္း ၁၉၀၄ ခုႏွစ္တြင္ ထပ္မံေတြ႔ရွိရ၍
ျမေစတီေက်ာက္စာဟုပင္ အမည္တပ္ ထိန္းသိမ္းမွတ္
တမ္းသြင္း သကဲ့သို႔ ယင္းေက်ာက္စာတိုင္ပါ စာ ၄ မ်က္
ႏွာအနက္ မည္သည့္ဘာသာစကား နည္းဟု မဖတ္ႏိုင္၊
မသိေသး၍ အမ်ိဳးအမည္မသိ ေက်ာက္စာ (unknown
inscription)ဟုသာ ေခၚဆိုခဲ့ပါတယ္။ မည္သည့္ဘာသာ
စကားေရး ေက်ာက္စာနည္းဟု မသိေသးလွ်င္ အမွားမရွိ
  ေစရန္ အမ်ိဳးအမည္မသိ (unknow) ဟုသာ ေခၚဆိုရမည့္
သုေတသန ထံုးနည္းကို အီေဖာ္သွ်မ္းမားနဲ႔ ဆရာႀကီးေတာ္
စိန္ခိုတို႔ လိုက္နာက်င့္သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ဆရာႀကီးေတာ္စိန္ခိုေနာက္ တတိယေျမာက္
ေ ေက်ာက္စာ၀န္အျဖစ္ အမႈထမ္းမယ့္ ခ်ားလ္ဒူရိြဳင္ဆယ္
(ရန္ကုန္ေကာလိပ္၊ ပါဠိပါေမာကၡ) ႏွင့္ ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္
(ရန္ကုန္ေကာလိပ္၊ အဂၤလိပ္စာပါေမာကၡ)လက္ထက္
ေ ေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ သူတို႔ ၂ေယာက္တိုင္ပင္ၿပီးေတာ့
  ျမေစတီေက်ာက္စာမွင္ကူးေတြနဲ႔ သေရေခတၱရာေတြ႕
  ေက်ာက္အရိုးအိုးႀကီးေလးလံုးေပၚက ေက်ာက္စာ
မွင္ကူးေတြကို ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္ရဲ႕ဆရာအရင္း စီအို
ဗလက္ဒင္ (ဘာသာေဗဒပါေမာကၡ၊ လန္ဒန္တကၠသိုလ္)
ဆီကို ဘာသာျပန္ဖို႔ ေပးပို႔ခဲ့ၾကရာကေန ပ်ဴနဲ႔ဗမာ
လူမ်ိဳးမတူဆိုတဲ့ အရႈပ္ေတာ္ပံုစတင္ခဲ့ပါတယ္။
စီအိုဗလက္ဒင္က ဒီေက်ာက္စာေတြဟာ ပရုမ္း(ျပည္)ၿမိဳ႕
အနီးကေတြ႕ရတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေခၚဆိုရည္ညႊန္းရ
လြယ္ကူေအာင္ “ပ်ဴစာ”လို႔ ယာယီအမည္တပ္ေပး
လိုက္ေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္ ဒါေတြကို ပ်ဴစာပါလို႔ အတည္
ျ ျပဳမွတ္ယူဖို႔မသင့္ေၾကာင္း၊ ေနာင္ေတြ႕ရွိခ်က္အေပၚမူတည္
ၿပီးေတာ့ မွားေနရင္ျပင္ဖို႔ စာေရးသားျပန္ပို႔ခဲ့ပါတယ္။
မည္သည့္ ၀ါက်တစ္စုကိုမွလဲ ဆီေလ်ာ္ေအာင္၊
မွန္ကန္ေအာင္ ဘာသာျပန္ေပးႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။
စာလံုးေရ ေထာင္ေက်ာ္ပါ၀င္တဲ့ေက်ာက္စာတစ္ခ်ပ္မွာ
စာလံုးေရ (၆၀)ခန္႔ေလာက္ကိုသာ စီအိုဗလက္ဒင္က
ဘာသာျပန္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတာင္မွ အလံုး(၂၀)ေက်ာ္
မွားဖတ္ထားပါတယ္။
စီအိုဗလက္ဒင္ကိုယ္တိုင္က ပ်ဴစာပါလို႔တံဆိပ္တပ္
ထားျခင္းဟာ ယာယီသာျဖစ္ၿပီး အၿပီးသတ္အတည္
မယူဖို႔ မွာခဲ့တာေတြကို လုစ္ကမ်က္ကြယ္ကြယ္ျပဳ
ထိမ္ခ်န္ၿပီးေနာက္ ဂ်ီအိပ္လုစ္ဟာ ဒီစာေတြက
ဗမာစာမဟုတ္၊ ပ်ဴစာေတြျဖစ္တယ္။ ပ်ဴေတြဟာ
ဗမာေတြအရင္ အေျခခ်ေနထိုင္သူေတြျဖစ္ၿပီးေတာ့
မ်ိဳးသုန္းေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီးဆိုၿပီး ၀ါဒျဖန္႔ခဲ့တာ
ျ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ (၂)ရက္ေန႔
ဗမာ့သုေတသနအသင္းမွာ ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္ က
Geography of Burma under the Pagan Dynasty
ဆိုတဲ့စာတမ္းကို ဖတ္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဆိုပါစာတမ္း
အယူအဆဟာ ဗမာတို႔ ေျမျပန္႔ေဒသသို႔ ၀င္ေရာက္
  ေနထိုင္သည့္ မူလေဒသသည္ တေကာင္းမဟုတ္ႏိုင္။
ေ ေက်ာက္ဆည္ျဖစ္ႏိုင္သည္ ဆိုတဲ့အယူအဆျဖစ္ပါတယ္။
ျ ျမန္မာအစ တေကာင္းက ဆိုတဲ့ ျမန္မာ့ဆိုရိုးစကားကို
ပံုျပင္ဆိုၿပီးပယ္ခဲ့ပါတယ္။ ေရွးျမန္မာႀကီးမ်ားက လိမ္ခဲ့
သေယာင္ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
၁၉၅၇ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ (၉)ရက္ေန႔မွာ ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္က
တစ္ဆင့္တက္ၿပီးေတာ့ ဗမာအစ ေက်ာက္ဆည္က
Old Kyaukse And Coming of the Burmans
စာတမ္းကို ထပ္မံဖတ္ၾကားကာ ဗမာနဲ႔ပ်ဴ လူမ်ိဳးမတူ
ဆိုတဲ့ ဗမာ့သမိုင္းလုပ္ဇာတ္ကို မန္ရႈက်မ္းအပိုင္းအစနဲ႔
သူလိုရာကိုးကားၿပီးေတာ့ ေရးသားေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
ထိုမွ်မကေသး ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္းနဲ႔ ေက်ာင္းသံုးသင္ရိုး
ညႊန္းတမ္းေတြမွာပါ ျပဌာန္းဖို႔ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။
ဒီလိုလုပ္ဇာတ္ခင္းခံေနရခ်ိန္မွာ ျမန္မာ့သမိုင္းဘက္က
လုစ္ကို ေခ်ပေျပာဆိုခဲ့တာကေတာ့ ဦးဖိုးလတ္ျဖစ္ပါတယ္။
ဆရာႀကီးဦးဖိုးလတ္က “ျမန္မာအစ” စာတမ္းနဲ႔ ဂ်ီအိပ္ခ်္
လုစ္ရဲ႕ ျမန္မာအစ ေက်ာက္ဆည္စာတမ္းဟာ အေထာက္
အထားမဲ့ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ စိတ္ကူးယဥ္ဆန္ဆန္
  ေရးသားထားတာ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ လုစ္ကိုးကားတဲ့ မန္ရႈက်မ္း
အစအဆံုးကို အမ်ားသူငါ ေလ့လာႏိုင္ဖို႔ ဘာသာျပန္ထုတ္
  ေ၀ေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေသာ္ ထိုစဥ္က သုေတ
သနဌာနဘက္မွာ လုစ္ၾသဇာအရွိန္အ၀ါကို လြန္ဆန္၀ံ့သူ
မရွိတာေၾကာင့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။
ဆရာႀကီးဦးထင္ေအာင္ (Ph.D - ပါေမာကၡခ်ဳပ္၊ ရန္ကုန္
တကၠသိုလ္)ကလဲ ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္ရဲ႕ ေက်ာက္ဆည္စာတမ္းပါ
အေထာက္အထားမဲ့မႈမ်ား၊ ေက်ာက္စာဖတ္မွားယြင္းမႈမ်ား၊
အယူအဆပိုင္းဆိုင္ရာ ယုတၱိမရွိမႈမ်ားကို သုေတသနစာတမ္း
တစ္ေစာင္ျပဳစုၿပီးေတာ့ ၁၉၆၈ ခုႏွစ္ အေမရိကန္မွာက်င္းပတဲ့
အေရွ႕တိုင္းသမိုင္းညီလာခံမွာ တင္သြင္းဖတ္ၾကားခဲ့ပါတယ္။
ဒါသည္လည္း လုစ္ၾသဇာခံ တပည့္သားေျမးမ်ားနဲ႔ မြန္သမိုင္း
ဆရာမ်ားရဲ႕ ထိန္ခ်န္ေဖာ္ျပမႈေၾကာင့္ ေမွးမွိန္ခဲ့ရပါတယ္။
လုစ္၊ ခ်ားလ္ဒူရိြဳင္ဆယ္၊ စီအိုဗလက္ဒင္ တို႔ရဲ႕ သံုးပြင့္ဆိုင္
စိတ္ကူးယဥ္ဗမာ့သမိုင္းလုပ္ဇာတ္ကို ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ခဲ့တဲ့
မ်ိဳးခ်စ္စာဆိုႀကီးတစ္ဦးရွိခဲ့ပါေသးတယ္။ အဲ့ဒိသူကေတာ့
  ျပဇာတ္ေရးဆရာ ေမာင္လြမ္း (ေခၚ) စာေရးဆရာမစၥတာ
ေ ေမာင္မႈိင္း (ေခၚ) မ်ိဳးခ်စ္စာဆိုႀကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္း
ျ ျဖစ္ပါတယ္။ သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းဟာ ဂ်ီအိပ္ခ်္လုစ္တို႔ရဲ႕
တကၠသိုလ္အသိုင္းအ၀ိုင္းက ေရွးဗမာ့ၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီး
ေ ေတြမွာေတြ႕ခဲ့တဲ့ ေရွးေက်ာက္စာေတြကို ဗမာစာနဲ႔
မတူေသာပ်ဴစာလို႔ သတင္းထုတ္ျပန္မႈကို ၾကားတဲ့အခါ
အျပင္းအထန္ကန္႔ကြက္ၿပီးေတာ့ လုစ္တို႔ကို အႀကီး
အက်ယ္ေလွာင္ေျပာင္ခဲ့ပါတယ္။ လုစ္တို႔မဖတ္တတ္တဲ့
သေရေခတၱရာေတြ႕ ေက်ာက္အရိုးအိုးေလးလံုးစာအပါ
အ၀င္ ျဗဟၼီပြားအကၡရာေတြနဲ႔ ေရးထိုးထားတဲ့ေက်ာက္
စာေတြကို ေရွးစကား(ေပါရာဏ)နဲ႔ ေရးထိုးထားတဲ့
ဗမာေက်ာက္စာေတြျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေခတ္မတူလို႔
အကၡရာစနစ္မတူတာျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ ထိုေက်ာက္စာ
ေေ ေတြကို သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းက ဖတ္ျပခဲ့ပါတယ္။
ထိုစဥ္ကထုတ္ေ၀တဲ့ မဂၢဇင္းေတြမွာ သခင္ကိုယ္
  ေတာ္မႈိင္းနဲ႔ လုစ္တို႔ဘက္က ေဆာင္းပါးေတြေရးၿပီး
စကားစစ္ထိုးခဲ့ၾကပါတယ္။

Credit to> Thant Lwin Oo

Arowana ငါးမ်ားထံမွသင္ယူျခင္း။(အမူအရာမ်ားကိုျကည့္၍အနီးစပ္ဆုံးအဓိပၸါယ္ေဖာ္ၾကည့္ျခင္း)

-ေရွ့မွန္နားကပ္ျပီး၊ဘယ္ညာကူးခပ္ျခင္း။
အစာေတာင္းျခင္း(သို့)ဟန္ေရးျပစြဲေဆာင္ေနျခင္း(လူ၊တခုခုကို..)ျဖစ္ပါသည္။

-အထက္ေအာက္ကူးခပ္ျခင္း။
(၁)စိတ္ဖိစီး(stress )မႈ့ျဖစ္ေနျခင္း၊
(၂)ေရquality က်ေနျခင္း၊အထီးက်န္lonelyျဖစ္ေနျခင္း၊ကန္ျကပ္ျခင္းေသးငယ္ေနျခင္း။ျကမ္းတမ္းေသာကန္ေဖာ္ငါးရွိေနနူိင္ျခင္း၊
(၃)အျခားျပင္ပ၊ပေယာဂတခုခုေျကာင့္ျဖစ္နူိင္ပါသည္။
-ေျခာက္လွန့္ျခင္း၊အနိမ့္သံ(low pitch sound)ထြက္ေအာင္ထုရိုက္သံမ်ားေျကာင့္၊bad mood ေျကာင့္ျဖစ္တတ္ပါသည္။
-ပါးစပ္ဟသန္းေဝျခင္း။
ဗိုက္ျပည့္ေနျခင္း(သို့)ပ်င္းရိေနျခင္း၊တို့ျဖစ္နူိင္ေသာ္လည္းျကိမ္ဖန္မ်ားစြာျဖစ္ေနပါက၊ေရထဲတြင္ေအာက္ဆီဂ်င္နည္းေနျခင္းျဖစ္နူိင္ပါသည္။
-ကန္ေအာက္ေျခတြင္ျငိမ္ေန၊ဝပ္ေနျခင္း။
ပုံမွန္အရေျကာက္ေနျခင္းshockဝင္ေနျခင္း၊ခႏၶာကိုယ္တြင္ကပ္ပါးပိုးစြဲကပ္ေနျခင္း၊ေရquality ညံ့ေနျခင္း၊ဗိုက္ျပည့္ရင္ျပည့္ေနျခင္းတို့ျဖစ္နူိင္သည္။တခါတရံဗက္တီးရီးယားတိုက္ခိုက္မႈ့ေျကာင့္အေျကးခြံပြျခင္း၏ေရွ့ေျပးလကၡဏာလည္းျဖစ္နူိင္ပါသည္။
-တြန့္လိမ္သလိုျဖစ္ျခင္း။
ဗိုက္ျပည့္လြန္းသျဖင့္အစာေျကရန္ျပုလုပ္ထိမ္းညိွျခင္းတို့ျဖစ္နူိင္သည္။သို့ေသာ္လည္းျကိမ္ဖန္မ်ားစြာျပုလုပ္ေနပါက၊ကပ္ပါးပိုးတိုက္ခိုက္ေနျခင္းကိုခံေနရသည္။
-ပုန္းခိုေနျခင္း။
ေျကာက္လန့္shockျဖစ္ေနျခင္း၊ပတ္ဝန္းက်င္အသစ္ကန္အသစ္တြင္ေနသားတက်မျဖစ္ေသးျခင္း၊အေနာင့္အယွက္ေပးေသာငါးမ်ားေနျခင္းမ်ားေျကာင့္ျဖစ္တတ္သည္။
-ဝင္တိုက္တတ္ျခင္း။
မ်ားေသာအားျဖင့္ေျကာက္ရြံ့၍ေသာ္၎၊တေကာင္ေကာင္ကလိုက္၍ေသာ္၎ကိုယ္တြင္းကပ္ပါးေကာင္Parasitesမ်ားေျကာင့္၎အစာထဲပါဝင္လာေသာအစာေခ်ဖ်က္ရန္ခက္ခဲေသာအရာမ်ား(ကင္းေျခမွ်ား၊ပုရစ္၊နွံေကာင္ျကီးမ်ား၏ဆူးေျခေထာက္မ်ားစသျဖင့္...)တို့ေျကာင့္ျဖစ္နူိင္သည္။
-ဆူးေတာင္မ်ားစုေနျခင္း။
ေျကာက္ရြံ့ျခင္း၊ေနမေကာင္းျခင္း၊ေရquality ညံ့သြားျခင္းတို့ေျကာင့္ျဖစ္တတ္ပါသည္။
-ေစာင္း၍ကူးတတ္ျခင္း။
Droop eye ျဖစ္ျခင္းေျကာင့္ကူးတတ္ပါသည္။
-ေရစကူး/အဆုံးသတ္ျခင္းတို့၌ေစာင္းငန္းလည္ပတ္စြာကူးေနျခင္း။
အတြင္းဒဏ္ျဖစ္ျခင္း၊စီေဖာင္းေရာဂါျဖစ္ေနျခင္းေျကာင့္ျဖစ္တတ္ပါသည္။
-ေခါင္းခါျခင္း။
ျကြက္သားမ်ားေျဖေလ်ာ့ျခင္း၊အစာျပည့္ေနျခင္း၊မျကာခဏဆက္တိုက္ခါေနပါက၊အစာသီးေန၍ျဖစ္ပါသည္။
-ခုန္ျခင္း။
ေျကာက္လန့္ျခင္း၊တေကာင္ေကာင္ကလိုက္ျခင္း၊စူးစမ္းလိုျခင္း၊ျပင္ပရွိအရာတခုခုကဆြဲေဆာင္ေနျခင္း(ပိုးေကာင္ေလးမ်ား)တို့ေျကာင့္ျဖစ္သည္။
-အသက္ရႈျမန္ေနျခင္း။(ပုံမွန္ထက္ပို၍ပါးဟက္လႈပ္ေနျခင္း။)
အစာအလြန္အကၽြံစားထားျခင္း၊တေကာင္ေကာင္ကလိုက္ေနျခင္း၊ေျကာက္ေနျခင္းေျကာင့္ျဖစ္တတ္ေသာ္လည္း၊ဆက္တိုက္ျဖစ္ေနလ်င္ေအာက္ဆီဂ်င္မလုံေလာက္ျခင္း(ေရမသန့္ဆိုးရြားေနျခင္း)အစာနင္ေနျခင္း၊အစာအဆိပ္ျဖစ္ျခင္းတို့ေျကာင့္ျဖစ္တတ္သည္။
-ဟန္ေရးျပေနျခင္း။
သဘာဝအရစူးစမ္းလို၍ေသာ္၎၊စိတ္အလြန္တက္ျကြေန၍ေသာ္၎ျဖစ္သည္။
-အစာကိုျငင္းပယ္မစားေတာ့ျခင္း။
ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိပါသည္။ပတ္ဝန္းက်င္သစ္တြင္သဟဇာတမျဖစ္ေသးျခင္း၊ေရအရည္အေသြးqualityညံ့ျဖင္းသြားျခင္း၊ရံဖန္ရံခါအစားစားျခင္စိတ္မရွိတတ္ျခင္း၊ကိုယ္တြင္း(သို့)ကိုယ္ျပင္ပ၌ကပ္ပါးပိုးကပ္ေနျခင္း၊ဗိုက္မေကာင္းျဖစ္ေနျခင္း(stomach upset)၊မ်ားျဖစ္နူိင္သလိုshockရေနျခင္း၊လည္ျပြန္တြင္အစာနင္ေနျခင္း၊အစာေဟာင္းကိုရုိးအီေနျခင္းတို့လည္းျဖစ္နူိင္သည္။
-အျမီးကိုျပန္ကိုက္ျခင္း။
Pressure State,ေရquality ညံ့သြားျခင္း၊အထီးက်န္ျဖစ္ေနျခင္း၊ကန္က်ပ္ေန၊ေသးေနျခင္း၊အျခားျပင္ပပေယာဂမ်ားတို့ေျကာင့္ျဖစ္နူိင္သည္။
-အစာျပန္အံထြက္ျခင္း။
ဗိုက္မေကာင္းျဖစ္ေနျခင္း၊ေရမလဲခင္နွင့္ေရလဲျပီးျပီးျခင္းအစာအလြန္အကၽြံေကၽြးလိုက္ျခင္း၊အစာေခ်ဖ်က္ရန္ခက္ခဲေသာအစာမ်ားေကၽြးမိျခင္းတို့ေျကာင့္ျဖစ္တတ္သည္။
-ကိုယ္ခႏၶာတုန္ခါျခင္း။
ျပင္ပကပ္ပါးပိုးမ်ားေျကာင့္ျဖစ္တတ္သလို၊ေရပုံမွန္မစစ္ေဆးမလဲေပးျခင္းေျကာင့္ျဖစ္နူိင္ပါသည္။


သန္းေနျခင္း

Credit to> အလွေမြးငါး၀ါသနာရွင္

Flowerhorn ေရြးခ်ယ္ေဖာက္နည္း။(အလြယ္တကူသိနူိင္ေသာအၾကမ္းဖ်ဥ္းသာ)

--သားေဖာက္ရန္မ်ိုးေကာင္းမ်ိုးသန့္မွဆင္းသက္ေသာေဖာက္စုံျဖစ္ဖို့အေရးျကီးပါသည္။အဘယ္ေျကာင့္ဆိုေသာ္အေကာင္၁၀၀၀ေပါက္လ်င္အေကာင္၅၀ခန့္သာလက္ေရြးစဥ္ထြက္တတ္ပါသည္။တနည္းအားျဖင့္၅%သာပယ္ထည္မရွိေကာင္းတတ္ပါသည္။

--ဥဘန္းမရွိကလည္း၁ေပပတ္လည္ေျကြျပားကိုလွန္၍အသုံးျပုနူိင္သည္။
--အထီးအမတြဲရန္၊ကန္ကိုအကန့္အရွင္divider ျဖင့္၂လခန့္ေပးေတြ့ထားလ်င္ပိုေကာင္းပါသည္။ရန္လိုတတ္ေသာအေလ့အထသေဘာသဘာဝရွိ၍ျဖစ္ပါသည္။ျပီးမွအကန့္ကိုဖြင့္ေပးလိုက္ပါ။
--၇၉-၈၅ဒီဂရီFခန့္သာအပူခ်ိန္ရွိေစ၍PH 7ေရသြက္ရွိလ်င္ေကာင္းပါသည္၊သတၱုဓာတ္ပါေသာေရေျကာင့္ဥခြံမာေစ၍ေပါက္ႏႈံးနည္းတတ္ပါသည္။
--ဥအုျပီးအထီးသုတ္ျဖန္းျပီးေအာင္ေစာင့္ပါ။ျပီးလ်င္အထီးအမသည္ဥမ်ားေပၚတြင္အျမီးျဖင့္ယက္ခပ္ေနေသာအေနအထားတြင္ဥကိုထုတ္ယူနူိင္ပါျပီ။ရန္လိုတတ္၍ထီး/မကိုဇကာျဖင့္ကာ၍ဥဘန္းကိုထုတ္ယူ၍ျပင္ထားေသာကန္တြင္ေျပာင္းထည့္ပါ။
--ျပင္ထားေသာကန္မွာအပူခ်ိန္တူ၊နွပ္ထားေသာေရ(ေရေဟာင္း)PH7ျဖစ္လ်င္ပိုေကာင္းပါသည္။ဥမိႈကာကြယ္ရန္မက္သလင္းဘလူးခပ္၍AIR PUMPရုိက္ေဖာက္ပါ၊ေရျမုပ္Filter သာသုံးပါ။ဥအနားမွာAirstone ကိုထားပါ၊မျကာခင္ေပါက္ေပေတာ့မည္။
--အကယ္၍ျကမ္းျပင္ေပၚတြင္ဥခဲ့ပါက၊ထီးမကိုထုတ္ျပီးကန္ထဲရွိအညစ္အေျကးအနယ္မ်ားကိုစုပ္ထုတ္ျပီး၊Power Filter မ်ားသုံးခဲ့လ်င္ထုတ္ပစ္ျပီးေရျမုတ္Filterသုံးပါ။ဥမ်ား၊အေကာင္ေပါက္မ်ားမစုတ္မိေစရန္ျဖစ္သည္။Airpump ရုိက္မက္သလင္းဘလူးခပ္၍အထက္ပါအေနအထားတိုင္းေဖာက္နူိင္ပါသည္။အထီး၈လေက်ာ္၁၀လသားဆိုလ်င္သုပ္အားေကာင္းေသာေအာင္ျမင္နႈံးျမင့္မားေသာေဖာက္ထီးအရြယ္ျဖစ္ပါသည္။ဥအုလ်င္ဥဘန္းတည့္တည့္တြင္မီးမထြန္းထားပါနွင့္။ထြန္းခ်င္လ်င္filter ထားသည့္ဖက္တြင္ထြန္းနူိင္ပါသည္။
(ေအာင္ျမင္ျကပါေစလို့!)

Credit to>  အလွေမြးငါး၀ါသနာရွင္

ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါႏွင့္ေရ၀ါးျမက္

ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးလို႔ လဲလွယ္ရ
မယ့္အဆင့္ျဖစ္ေနရင္ေတာင္ လဲစရာ
မလိုပဲ ျပန္ေကာင္းလာေစတဲ႔ ေရဝါး
ျမက္ သို႔မဟုတ္ ဂမုန္းေလး သို႔မဟုတ္
ေစြက်ဴေခ်ာင္ အပင္ရဲ႔ပံုျဖစ္ပါတယ္ ....
ေက်ာက္ကပ္ေဝဒနာရွင္ေတြအတြက္
ေတာ့က်ိဳၿပီး သံုးခါေလာက္ေသာက္
ရင္ပဲ ထူးျခားေကာင္းမြန္လာပါတယ္
.....ေတာင္းဆိုထားတဲ႔ က်ေနာ့္သူ
ငယ္ခ်င္းမ်ားအတြက္ ေသာက္နည္း
ကိုေရာ အရြက္က်ိဳနည္းကိုေရာ အျခား
ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ေစတဲ႔ေရာဂါေတြကိုပါ
ပံုနဲ႔တကြတင္ေပးလိုက္ပါတယ္ဗ်ာ ...
အားလံုးပဲ က်န္းမာအသက္ရွည္စြာ
ေနႏိုင္ၾကပါေစ......
ခင္မင္စြာျဖင့္
ညီထြန္း