ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ဘဂၤါလီ ရာဇ၀င္

ဘဂၤလီးကုလားရန္မီးအစ (၁၉၄၂)ခုနွစ္
ရခိုင္ျပည္တြင္ ဘဂၤလီကုလားမ်ားအစုလိုက္အျပံဳလိုက္ေျပာင္းရႊ႕အေျခခ်မႈမွာအခ်ိန္ကာလအားျဖင္႔ သံုးႀကိမ္ရိွခဲ့ပါသည္။ပထမအႀကိမ္ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္စစ္သံုးပန္႔(သို႔)ကၽႊန္အေရာင္းအဝယ္ႏွင့္ ေရာက္
ရိုလာသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ဒုတိယအႀကိမ္ ၿဗိတိသွ်ကိုကိုလိုနီေခတ္လယ္ပိုင္းေလာက္တြင္ ကူလီအျဖစ္ျဖင့္ ဝင္ေရာက္လာသူမ်ား၊တတိယအႀကိမ္ ကိုလိုနီေခတ္ေႏွာင္းပိုင္းႏွင့္ ပါလီမန္ေခတ္တြင္ ခိုးဝင္အေျခခ်သူ မ်ားျဖစ္ၾကပါေရ။
ေျမာက္ဦးေခတ္သံုးပန္႔
သမိုင္းပညာရွင္ ဦးခင္ေမာင္ေစာ(ဘာလင္)လန္ဒန္တြင္ဖတ္ၾကားအပ္ေသာ Religions of Arakhan
ဆိုသည့္စာတမ္းမွာေျမာက္ဦးေခတ္ မင္းဗာဘုရင္လက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၁၅၃၃ ခုႏွစ္တြင္ စစ္တေကာင္းကို
ျပန္လည္သိမ္းပိုက္စဥ္ကဖမ္ဆီးမိေသာဘဂၤလီစစ္သံုးပန္႔မ်ားကိုသံတြဲျမိဳ႕သို႔ ကၽြန္အျဖစ္ေခၚယူလာသည့္
အေၾကာင္းတင္ျပထားသည္ကိုေတြရိုရပါေရ။
ယၡဳသံတြဲခရိုင္တြင္ ထင္ရွားသည့္ ဆံေတာ္၊အံေတာ္၊နံေတာ္၊ေစတီေတာ္မ်ားသည္ ဘဂၤလီဘုရားကၽြန္ မ်ားလုပ္အားျဖင့္တည္ေဆာက္ခေရလို႔ စာတမ္းတြင္ေဖၚျပထားပါေရ။ သံတြဲျမိဳ႕စားေျမာက္ဦးထီးနန္း ကိုပံုကန္ ထၾကြသည့္အခါ ဘုရားကၽြန္ဘဂၤလီမ်ားသည္ ပံုကန္သူဖက္ကပါဝင္ၾကပါသည္။ ထိုအေရးအခင္း အေရးနိမ့္သြားသည့္အခါ မင္းျပစ္မင္းဒဏ္ကိုေၾကာက္ရြံ႕၍ဘုရားကၽြန္ ေလးေထာင္ခန္႔သည္ အထက္ ျမန္မာျပည္ အင္းဝဘုရင္ထံသို႔ထြက္ေျပးခိုလံုၾကပါေရ။
ထိုဘဂၤလီမ်ားကိုအင္းဝဘုရင္မွ ေကာင္းမြန္စြာလက္ခံ၍သူတို႔အားဘုရားကၽြန္အျဖစ္မွ ကင္းလြတ္ေၾကာင္းေၾကးျငာကာေျမဒူးဆိုသည့္အရပ္တြင္ ေနရာခ်ထားခပါေရ။ထိုမူဆလင္မ်ားကိုေျမဒူး
မူဆလင္ဟုေခၚၾကပါသည္။ ထုိေျမဒူးမူဆလင္မ်ားသည္ ျမန္မာဘုရင္ အဆက္ဆက္တြင္သစြာရိွစြာ အမွဳထမ္းရြက္ခဲၾကျပီး ျမန္မာျပည္အထက္ပိုင္းတြင္ ႏွစ္ေပါင္း(၁၅၀)ခန္႔ အေျခခ်ေနထိုင္ခဂတ္ပါသည္။
တခ်ဳိ႕မွာဘိုးေတာ္ေမာင္ဝိုင္း၏ ရခိုင္က်ဴးေက်ာ္စစ္ပြဲကာလ၌သံတြဲစစ္မ်က္နာ မွဝင္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾက၍ရခုိင္ျပည္ကို သိမ္းပိုက္ျပီးသည့္အခ်ိန္တြင္ဗမာျပည္ကိုမျပန္ေတာ့ပဲသံတြဲတြင္ ျပန္လည္အေျခခ်ေနထိိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။ ယင္းေၾကာင့္ သံတြဲ၌ရိွ သည့္ ျမန္မာနိဳင္ငံသားေျမဒူးမူဆလင္မ်ားသည္၊ ယၡဳရခိုင္ျပည္ရိုဘဂၤလီကုလား မ်ားကဲ့သို႔ ဘဂၤလီစကား၊ရခိုင္စကားမေျပာပဲအညာသံဗမာစကားကိုေျပာဆိုၾကသည္ ဟုစာတမ္း တြင္ဆိုထားပါသည္။
၁၈၂၆ ခုနစ္တြင္ ရႏ ၱာပိုစာခ်ဴပ္အရရခိုင္ေဒသ ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္ က်ေရာက္သြားခဲသည့္အခါ ဘဂၤလီမ်ားသည္ ၁၈၈၀ မွစျပီးလယ္ကူလီအျဖစ္ လာလုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။အမွန္အားျဖင့္ ရခိုင္ေျမေပၚတြင္ စတင္အေျခခ်ေနထိုင္ရန္ စတင္ခဲ့သည့္အခ်ိန္မွာ ၁၉၁၆ မွ ၁၉၁၈ ခု ၾကားကာလတြင္အေရွ႕အိႏိၵယကုမၸဏီ သည္ ဘူးသီးေတာင္၊ေမာင္ေတာေဒသကို လမ္းေဖါက္ရန္ အလုပ္သမားမ်ားေခၚသြင္းလာရာမွေန စတင္ခဲ့သည္ဟုသိရပါသည္။ ၄င္းေနာက္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရသည္ ၁၉၃၀ ခုနစ္တြင္ ရာသီအလိုက္
ကူလီအျဖစ္ ဘဂၤလီေလးေသာင္းကိုစစ္တေကာင္းမွ ေခၚသြင္းခဲ့သည္ဟုေဖၚျပပါသည္။
ထုိအခ်ိန္ကာလအတြင္းတြင္ ဘဂၤလီမ်ားသည္ အလုပ္လာလုပ္ျပီးေနရပ္ျပန္သည့္လူႏွင့္ အေျခခ်ေနထိုင္က်န္ခဲ့သည့္ လူအမ်ဳိးမ်ဳိးရိွမည္ဟုယူဆရပါသည္။ ထိုကာလအထိရိုဟင္ဂ်ာ ဆိုသည့္ ေဝါဟာရမွာမေပၚေသးေပ။ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းဂ်ပန္အဝင္အဂၤလိပ္ေျပးစဥ္ လက္နက္မ်ားကိုဘဂၤလီမ်ားထံခ်န္လွပ္ထားခဲ့ပါသည္။
(၁၉၄၂)ခုႏွစ္ အဓိအရံုးတြင္ ဘူးသီးေတာင္၊ေမာင္ေတာရိွ ရခုိင္မ်ားသည္ ဘဂၤလီတို႔၏ရန္ျပဳမႈေၾကာင့္ ေက်ာက္ေတာ္ဖက္သို႔ေျပာင္းေရႊ႕ေျခခ်ခဲ့ၾကရပါသည္။ ထိုအေရးအခင္း၌ ရခိုင္လူမ်ဳိးေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ အသက္ဆံုးရံုးခဲရပါသည္။ ထိုအေရးခင္းမတိုင္မီက ဘူသီေတာင္ႏွင့္ေမာင္ေတာတြင္ ရခိုင္ရြာၾကီးေပါင္း (၁၂၉) ရြာတည္ရိွခဲ့ရာမွ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ျပီးေခတ္တြင္ ရြာေပါင္း(၆၈) ရြာ၌ တစ္ခ်ဳိ႕တဝက္ခန္႔သာ ျပန္လည္အေျခခ် ေနထိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။
ထိုအေရးခင္း၌ ရခိုင္ျပည္တြင္ ရြာေပါင္း (၃၀၀)ေက်ာ္မီးရိွဳ႕ခံရျပီး ရခိုင္ရြာအမ်ားစုမွာ ကုလားရြာမ်ားျဖစ္ကုန္ၾကပါသည္။
ထိုေၾကာင္း (၁၉၄၇)ခုတြင္ ခြဲထြက္ရန္အတြက္ မူဂ်ာဟိတ္(စ္) ေျမေအာက္လႈပ္ရွားမႈစတင္ခဲ့ပါသည္။ ထိုေၾကာင့္ (၁၉၄၉) ခုတြင္ ပံုကန္သူ မူဂ်ာဟိတ္(စ္)မ်ားသည္ က်န္ရိွေသာ ရခုိင္ရြာမ်ားကို မီးရိွဳ႕သတ္ျဖတ္မူေၾကာင္း ေမာင္ေတာ ေဒသမွ ရခုိင္လူဦးေရ (၅)ေထာင္ေက်ာ္မွာ သူတို႔၏ရြာမ်ားကို စြန္႔ပစ္ထြက္ေျပးခ့ဲၾကရပါသည္။ လူအမ်ားအျပားလည္း ေသဆံုးခ့ဲရပါသည္။
ထိုလက္လြတ္စြန္႔ပစ္ခဲ့ရေသာ ရခိုင္ရြာမ်ားတြင္လည္း ဘဂၤလီကုလားမ်ားအစားထိုးေနရာ ယူလာခဲ့ၾကပါသည္။ (၁၉၄၉)ခု မူဂ်ာဟိတ္(စ္) အေရးခင္းသည္ (၁၉၄၂)ခု ကုလား၊ရခုိင္ အဓိကရုဏ္း၏ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္၍ ဦးျခားခြဲထြက္ရန္အထိ ရည္ရြယ္ျပီးလုပ္ေဆာင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုမူဂ်ာဟိတ္(စ္) အေရးခင္းေနာက္ပိုင္း ပါလီမန္ေခတ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ရခိုင္အေျခစိုက္ ရတည ပါတီကို ယွဥ္ျပိဳင္ရန္ (၁၉၆၀)ခုတြင္ ဘူသီးေတာင္၊ေမာင္ေတာႏွင့္ ရေသ့ေတာင္ေဒသကို ေမယုနယ္ျခား ခရိုင္ သတ္မွတ္ျပီး ဘဂၤလီကုလားမ်ားကို ဖဆပလ အစိုးရမွ မဲေပးခြင့္ေပးခဲ့ပါသည္။
ယင္ေၾကာင္း ထုိေဒသမွ ေထာက္ခံမဲျဖင့္ ဘဂၤလီအမတ္မ်ား လြတ္ေတာ္ထဲေရာက္လာ၍ အစိုးရဝန္ၾကီးမ်ားျဖစ္လာခဲ့ပါ
ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ဘဂၤလီမ်ား ျပည္မသို႔ စိမ့္ဝင္မႈလည္း တစတစမ်ားလာျပီး ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းသို႔ ဘဂၤလာမွာခိုးဝင္လာ
သည့္ လူမ်ားလည္း တစတစမ်ားျပားလာခဲ့ပါသည္။
ပါလီမန္တြင္ ေနရာရသည့္ ဘဂၤလီေၾကာင့္ ရခုိင္ေဒသရိွသည့္ ဘဂၤလီမ်ားသည္ အခိုင္အမာ ေျခကုတ္ယူလာ နိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။
ရခုိင္တို႔ ပိုင္ဆိုင္ခဲ့ေသာ ေျမယာမ်ားမွာလည္း သူတို႔လက္ထဲ တျဖည္းျဖည္းေရာက္လာခဲ့ပါသည္။ ရခုိင္ရြာတစ္ရြာတြင္ ရခိုင္မ်ားျပီး
ဘဂၤလီနည္းသည္မွာ ျပႆနာမရိွေပ။ ဘဂၤလီမ်ားလာသည့္ ရခိုင္ရြာမ်ားသည္ သူတို႔ေႏွာက္ယွက္မႈေၾကာင့္ တာရွည္ေနထိုင္ျခင္း
မရိွပဲ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရပါသည္။
ယၡဳျဖစ္ရသည့္ အဓိကရုဏ္းေၾကာင့္ ဤေန႔အထိ ထုိေဒသမွရခိုင္မ်ားသည္ သူတို႔ရြာမ်ားတြင္ဆက္မေနရဲၾကေပ။ရခိုင္အမ်ား
စုရိွေသာ ျမိဳ႕ရြာမ်ားကို ေရႊ႕ေျပာင္းေနၾကရပါသည္။ ဘဂၤလီကုလားတို၏ ရွည္ရြယ္ခ်က္မွ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းကို မူဆလင္(ကုလား)
နိုင္ငံျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးရန္ျဖစ္ေပသည္။ ထိုကဲ့သို႔ လုပ္နိုင္ရန္ နည္းမ်ဳိးစံုျဖင့္ၾကိဳးစားခဲ့ၾကပါသည္။ ထုိကဲ့သို႔ၾကိဳးစားမႈေၾကာင့္
ေဒသခံရခိုင္မ်ားႏွင့္ မေက်မလည္ (အဆင္မေျပ) ျဖစ္ၾကသည္မွ ဤရခိုင္ေတြမရွိမွသာလွ်င္ ဤေဒသကို လြမ္းမိုးနိုင္မည္ဆိုသည့္
ေမ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖင့္ ဘဂၤလီကုလားတို႔သည္ လူအင္အားကိုအသံုးျပဳျပီး ရခုိင္တို႔ကို တိုက္ခိုက္ေမာင္းထုတ္ျခင္းပင္ျဖစ္ေလသည္။
ထုိသို႔ျဖစ္ရျခင္းသည္ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ အေျခခ်ခဲ့သည့္ ဘဂၤလီ၊အာရပ္၊ပထန္၊အဂိုႏွင့္ ေပၚတူဂီစသည့္ နုိင္ငံျခားသား
မ်ားေၾကာင့္မဟုတ္ ျဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္၊မဆလေခတ္၊ပါလီမန္ေခတ္၊နဝတ၊နအဖ၊ေခတ္အဆက္ဆက္တြင္ ဝင္ေရာက္လာသည့္
ဘဂၤလီမ်ားေၾကာင့္ပင္ျဖစ္ေပသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္္တြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့သည္ ဘဂၤလီဦးေရမွာ အလြန္နည္းပါးျပီးသူတို႔၏
ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈမွလြဲလွ်င္ က်န္သည့္ေနမႈပံုစံ စိတ္ေနသေဘာထား စရိုက္သဘာဝမ်ားမွာ ရခိုင္လူေနမႈစနစ္ထဲ စိမ့္ဝင္ေရာ
ေႏွာသြားခဲပါျပီး။
(၁၉၅၀) ခုေနာက္ပိုင္းတြင္ လူမသိသူမသိေသာေရွးေဟာင္းဘဂၤလီေဝါဟာရရိုဟင္ဂ်ာကိုရခုိင္ျပည္ေရာက္ ဘဂၤလီကု
လားတခ်ဳိ႕ကရခုိင္တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးသစ္အမည္အျဖစ္ လွည့္စားအသံုးျပဳ၍နိုင္ငံေရးေခါင္းစဥ္တခုတပ္နိုင္ရန္ ေတာင္ဆိုေန
ျခင္းျဖစ္ေပသည္။ အဆိုပါ ေရွးေဟာင္းဘဂၤလီေဝါဟာရရိုဟင္ဂ်ာဆိုသည္မွာရခိုင္ျပည္ကိုရိုဟင္ဟုဘဂၤလီမ်ားကဘဂၤလီဘာ
သာျဖင့္ ေရွ႕ေခတ္ကေခၚဆိုၾကျခင္းသာျဖစ္ျပီးဆင့္ပြားေဝါဟာရျဖစ္ေသာရိုဟင္ဂ်ာမွာရခုိင္းျပည္သား(သို႔)ရခိုင္မ်ားႏွင့္သာ
သက္ဆိုင္ျပီးရခိုင္ျပည္သို႔ ဘဂၤလားမွ ေရႊ႕ေျပာင္းဝင္ေရာက္လာသူဘဂၤလီမ်ားႏွင့္ လံုးဝသက္ဆိုင္မူမရိွေၾကာင္း ျပင္သစ္နိုင္ငံ
သားသမိုင္ပညာရွင္ “Dr.Jacquesleider”ကဆိုထားပါသည္။
လြန္ခဲ့ေသာအခ်ိန္ကာလမ်ားကရိုဟင္ဂ်ာေဝါဟာရကိုမည္သူမွ် တိတိက်က်အဓိပၸါယ္ မဖြင့္ဆိုနိုင္ခဲ့ၾကေပ။ယင္းအတြက္
(Dr.Jacquesleider)ေဒါက္တာဂ်က္ေကာ့(စ္)လိုင္ဒါ၏ ေလ့လာေတြရွိခ်က္ကိုဗဟုတုတျဖစ္ဖြယ္ ေဖၚျပလိုက္ပါသည္။
(၁၉၅၄)ခုတြင္ ရိုဟင္ဂ်ာသည္ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေၾကာင့္ တိုင္သိ ျပည္သိေၾကျငာသည္ကိုနိုင္ငံေတာ္ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ ဦးႏု
အစိုးရလက္ထက္ဦးမွလည္းအစိုးရပိုင္းအေနျဖင့္ တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အတည္ျပဳခဲ့ၾကပါသည္။ျမန္မာအသံ၌လည္းရိုဟင္ဂ်ာ
ဘာသာစကားျဖင့္ အသံလြင့္ အစီအစဥ္သည္ (၁၉၆၅)ခုအထိတည္ရိွခဲ့ပါသည္။သို႔ေသာ္ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ရံုးကေၾကျငာခ်က္ထုက္ျပန္
ခဲ့သည့္မ်ဳိး၊လြတ္ေတာ္မွ မဲခြဲဆံုးျဖတ္မႈမ်ဳိးမဟုတ္ေပ။(၁၉၇၈)ခုတြင္ ေနဝင္း၏ နဂါးမင္းစီမံခ်က္ေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒခ်္ကိုထြက္
ေျပးသြားခဲ့သည့္ ဘဂၤလီမ်ားကိုဟသၤာစီမံခ်က္အရ ျပန္လက္ခံခဲ့သည့္အခါ နဂိုမႈလရိွသည့္ ဦးေရထက္အျပင္ ပိုမိုလက္ခံခဲ့ရ
သည္ဟုစစ္စာတမ္းမ်ားအရသိရိွရပါသည္။ (၁၉၈၈)ခုနစ္ ျမန္မာနိုိင္ငံ၌ လူထုအံုၾကြမႈၾကီိိိိိိိိိးေပၚေပါက္လာသည့္အခါ ႏွစ္ေပါင္း
(၂၀)ေက်ာ္ ငုပ္လွ်ိဳးေနေသာရိုဟင္ဂ်ာအမည္ႏွင့္ အသံမွာက်ယ္ေလာင္စြာ ျပန္လည္ရိုက္ခက္လာခဲ့ပါသည္။
အထူးသျဖင့္ ျပည္ပေရာက္ ဘဂၤလီကုလားမ်ားသည္ ရခိုင္သမိုင္းတခုလံုးကိုအရည္ၾကိဳဖ်က္စီး၍ရိုိိဟင္ဂ်ာအမည္ေအာက္
သမိုင္းသစ္ကိုဖန္တီးခဲၾကပါသည္။ေနာက္တဖက္တြင္လည္းအစိုးရမဟုတ္ေသာနိုင္ငံတာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားNGOs၊UN ႏွင့္
အျခားအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊အစြန္ေရာက္ အစၥလာမ္စစ္ေသြးၾကြတို႔၏ ကူညီးေထာက္ပံ့မူမ်ားႏွင့္အတူမီဒီယာမ်ားမွတမ်ဳိး၊ စစ္ေရးအရ
တဖံုတခ်ိန္တည္းတျပိဳင္တည္းတြင္ ရခိုင္ျပည္ကိုရုိဟင္ဂ်ာကုလားျပည္ျဖစ္ေအာင္ နည္းမ်ဳိးစံုျဖင့္ အားထုတ္ေနၾကသည္ကိုအား
လံုးအသိပင္မဟုတ္ပါလား။
သို႔ျဖစ္ပါ၍ ျပည္တြင္၊ျပည္ပ၌ရိွ္ေနေသာ္ ရခိုင္လူငယ္မ်ားေရာက္ရာရပ္၌ေပ်ာ္ေမြ႕စြာမေနထုိင္ဂတ္ဘဲမိမိရို႕အမ်ဳိးဘာသာ
သသနာကိုဖ်က္စီးရန္ က်ဴးေက်ာ္လာေသာသမိုင္းလိမ္မူဆလင္ရန္ကိုကာကြယ္ရန္ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ရခိုင္လူမ်ဳိးအားေစာက္ေရွာက္
ရန္ အတြက္ ရခို္င္လူူမ်ဳိးမ်ားအားလံုးသြီးစည္းညီညြတ္ဖုိ႔လိုအပ္ပါသည္။

မွတ္ခ်က္။ ။ရခိုင္ဝံသာႏုစာပီအသင္းမွ ၂၀၁၂ ခုနစ္၊စက္တင္ဘာလတြင္ ထုတ္ေဝသည့္ အမ်ဳိးသားေရးစာေစာင္မွ မူရင္းအတိုင္းေရးသားေဖာ္ျပထားပါသည္။
  Credit to >ခရီးသြား ငွက္ငယ္