ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗုဒၶသာသာနာသမိုင္း (၄)

၄။ ရာဇ၀င္ဆရာ/စာေရးဆရာ/ပါးစပ္ရာဇ၀င္မ်ား ညႊန္းဆိုသည့္
အတိုင္း ပုဂံေခတ္ ေအဒီ ၁၁ ရာစု အေနာ္ရထာလက္ထက္
ေရာက္မွ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ျပည္မေဒသသို႔ ဗုဒၶဘာ
သာေရာက္ရွိသည္ဆိုသည္မွာ မွန္ကန္ပါသလား?
ေအဒီ ၁၁ ရာစု ပုဂံ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္အခါ မတိုင္ခင္
ေရွ႕ပိုင္းကာလမ်ားကတည္းက *သေရေခတၱရာေဒသ၊ ဗိႆႏိုး
ေဒသ၊ ပုဂံေဒသႏွင့္ အညာေဒသ*အပါအ၀င္ ျပည္မတြင္ ေထရ၀ါဒ
ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားေနပါသည္။ ေရွးေစတီမ်ားတြင္ ျဗဟၼီ
အကၡရာမ်ားေတြ႔ရေသာ သာယာ၀တီၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ သေရေခတၱရာ
ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ပန္းေတာင္းနယ္၊ ေရႊေတာင္နယ္၊ က်ီးသည္း၊ ဗိႆႏိုး၊
မင္းဘူးနယ္၊ ပုဂံ၊ ေက်ာက္ဆည္၊ မိုင္းေမာၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ျမစ္သား
သေျပကုန္း၊ မႏၱေလးနယ္၊ စစ္ကိုင္းနယ္၊ ဟန္လင္းနယ္၊ မိုးညွင္းနယ္၊
အင္းေတာ္ႀကီးနယ္ မ်ားသည္ ဗုဒၶေခတ္ႏွင့္ အေသာကေခတ္ ေထရ၀ါဒ
သာသနာ ေရာက္ရွိပ်ံ႕ႏွံ႕ထြန္းကားခဲ့ေသာ (*အေနာ္ရထာမင္းႏွင့္
ရွင္အရဟံမတိုင္ခင္*) ေဒသမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။
*သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းခင္ဘကုန္းေစတီ ဌာပနာတိုက္မွ ပိဋိကတ္
သံုးပံုေကာက္ႏုတ္ခ်က္မ်ား ေရးထိုးထားေသာ ေရႊေပခ်ပ္ ၂၀၊
အျခားေသာ ဗုဒၶဓမၼပါဠိဂါထာေတာ္မ်ား ေရးသားထားေသာ ေရႊျပားစာ၊
ေက်ာက္ျပားစာ၊ အုတ္ခြက္ဘုရားစာမ်ား၊ ရတနသုတ္ပါဠိေက်ာက္စာတိုင္၊
မဂၤလသုတ္ႏွင့္ ေမာဟသုတ္ ပါဠိေက်ာက္စာတိုင္မ်ားသည္ ေအဒီ ၁၁
ရာစုထက္ ႏွစ္ (၄၀၀) အနည္းဆံုးေစာေသာ ေထရ၀ါဒပါဠိဂိုဏ္း
အေထာက္အထားမ်ားျဖစ္ပါသည္။*
*ဗိႆႏိုးၿမိဳ႕ေဟာင္းနယ္ ေရွးေစတီကုန္းတစ္ဆူမွလည္း ျဗဟၼီအကၡရာ
ေရးပါဠိဘာသာေရး ေၾကးအိုးစာေတြ႔ရာ ဗိႆႏိုး ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ
ပါဠိဂိုဏ္းျဖစ္ပါသည္။*
*မဟာယနဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းသည္ “သကၠဋဘာသာ” ကိုသာသံုးစြဲပါသည္။*
*ပုဂံေဒသတြင္လည္း အေနာ္ရထာမင္းေခတ္မတိုင္မွီ ေရွးေဟာင္း
ပ်ဴေစတီအဆူ (၂၀) ေတြ႕ရွိထားပါသည္။*
*တုရင္ေတာင္ထက္တြင္ ပုဂံေစာရဟန္းမင္း၏ ေထရ၀ါဒ “သိမ္” တစ္ဆူ
တည္ခဲ့ေၾကာင္း ေက်ာက္စာအေထာက္အထားေတြ႔ျမင္ရပါသည္။ သိမ္
ဆိုသည္မွာ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းတြင္သာသံုးၿပီး မဟာယနဗုဒၶ
ဘာသာဂိုဏ္းတြင္ သိမ္တက္ျခင္း၊ သိမ္သမုတ္ျခင္းမ်ား မရွိပါ။*
*ထို႔အျပင္ ပုဂံတြင္ ဗုဒၶ-အေသာကေခတ္သံုး ျဗဟၼီအကၡရာ အုတ္ခဲစာ
မ်ားကို “ေပၚေတာ္မူဘုရား” တြင္ ေတြ႕ရပါသည္။*
*ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာသည္ အေနာ္ရထာ၊ မႏူဟာ၊ ရွင္အရဟံတို႔
မတိုင္ခင္ ဘီစီ ၆ ရာစု- ၃ ရာစုကတည္းက ေရာက္ရွိထြန္းကားေနေၾကာင္း
အထက္ပါ အေထာက္အထားမ်ားအရ သိျမင္ရပါသည္။*
*အေနာ္ရထာမင္း မေမြးခင္ ပုဂံျပည္မ်ားကို ေခၚေ၀ၚေသာ သီရိပစၥယာ၊
တမၸ၀တီ၊ အရိမဒၵနပူရ ဟူေသာ အမည္မ်ားအားလံုးသည္ ပါဠိအမည္မ်ား
ခ်ည္းသာျဖစ္ေနျခင္းကလည္း အေနာ္ရထာမင္း မေမြးဖြားမွီ ပုဂံျပည္ႀကီး
မ်ားသည္ ပါဠိဘာသာကို ေလးစားသံုးစြဲေသာ၊ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္၏
စကားကိုနားေထာင္ေသာ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားရာ မင္းေန
ျ ျပည္ၿမိဳ႕ႀကီးျဖစ္ေၾကာင္း အဆိုပါ ပါဠိအမည္မ်ားကိုယ္တိုင္က
အေထာက္အထားျဖစ္ပါသည္။*
*ပုဂံမင္းႏွင့္ ျပည္သူတို႔သည္ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္း၀င္မဟုတ္ပဲ မဟာယန
ဂိုဏ္း၀င္မ်ားသာ ျဖစ္ခဲ့ပါက ပုဂံျပည္ႀကီးမ်ား၏ အမည္ကို မဟာယန
ဂိုဏ္းက အထင္ေသးေသာ ပါဠိအမည္မ်ားျဖင့္ မွဲ႕ေခၚခဲ့လိမ္႔မည္
မဟုတ္ပဲ မဟာယနဂိုဏ္းက အထင္ႀကီးေသာ သကၠဋဘာသာျဖင့္သာ
မွည့္ေခၚခဲ့ၾကလိမ္႔မည္ ျဖစ္ပါသည္။*
*ပုဂံျပည္ႏွင့္ အညာေဒသျပည္မတြင္ အေနာ္ရထာေခတ္၌ သထံုမွ
ရေသာ ပိဋိကတ္သံုးပံုမွ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားသည္ဟု
“ဦးကုလားရာဇ၀င္ခ်ဳပ္” အပါအ၀င္၊ ဦးကုလားရာဇ၀င္ႀကီးအား
ကိုးကား၍ ေနာက္မွေရးေသာ ပုဂံရာဇ၀င္၊ သထံုရာဇ၀င္၊ မွန္နန္း
မဟာရာဇ၀င္ႀကီး၊ သာသနာ၀ံသက်မ္း၊ သာသနာလကၤာရက်မ္း
မ်ားတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပခ်က္သည္ အထက္၌ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ
ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားမ်ားႏွင့္ မကိုက္ညီပဲလြဲမွားေနပါသည္။*
* “အရည္းႀကီး” ဟူေသာ ေ၀ါဟာရမွာ “အာရည၀ါသီ” ေတာမွီပုဂၢိဳလ္၊
ေတာေက်ာင္းဘုန္းႀကီးမ်ားဟု အဓိပၸယ္ရပါသည္။ ယဇ္ပူေဇာ္ျခင္း၊
ပန္းဦးလႊတ္ျခင္း စသည့္ ယုတ္ညံ့သည့္လုပ္ရပ္မ်ားလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း
ပုဂံသမိုင္းမ်ားတြင္ မရွိပါ။ ပုဂံရာဇ၀င္ႀကီး ေပမူတြင္လည္း အရည္းႀကီး
မ်ားေသာင္းက်န္းသျဖင့္ ႏွိမ္နင္းရသည္ဟု မပါရွိပါ။ ပုဂံေခတ္နံရံ
  ေဆးေရးမ်ား၊ မွင္စာမ်ားတြင္လည္း အေနာ္ရထာမင္းႀကီးက အရည္း
ႀကီးမ်ားေသာင္းက်န္းသျဖင့္ ႏွိမ္နင္းရသည္ဟု မပါရွိပါ။*
*တခ်ိဳ႕ေသာေနာက္ေရးရာဇ၀င္မ်ားတြင္ အေနာ္ရထာမင္းႀကီးက
သထံုကိုတိုက္ေၾကာင္း၊ ၎အခ်က္အလက္ကို ပဲခူးကလ်ာဏီသိမ္
  ေက်ာက္စာတြင္လည္းေကာင္း၊ မႏူဟာမင္းေက်ာက္စာတြင္လည္း
ေကာင္း ေရးထိုးပါရွိသေယာင္ စစ္ေဆးျခင္းမရွိပဲေျပာဆိုေနၾကပါသည္။
ပဲခူးကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာသည္ ျမန္မာသကၠရာဇ္-၈၄၁ ၊ ေအဒီ
၁၄၇၉-တြင္ ဟံသာ၀တီ(ပဲခူး)ဘုရင္ ဓမၼေစတီမင္းလက္ထက္၌
  ေရးထိုးခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး အေနာ္ရထာေခတ္ထက္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀-ေက်ာ္
  ေနာက္က်ကာ ေရးထိုးခဲ့ျခင္းျဖစ္သျဖင့္ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္
မွတ္တမ္းေက်ာက္စာ မဟုတ္ပါ။*
*၎ ကလ်ာဏီသိမ္ေက်ာက္စာထဲ၌လည္း “ပုဂံႏွင့္ သထံု” စစ္ပြဲ
  ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း မပါရွိပါ။ အေနာ္ရထာမင္းျမတ္သည္ သထံုသို႔ ခ်ီတက္
တိုက္ခိုက္သည္ ဆိုေသာ အေထာက္အထားမရွိ။ ေက်ာက္စာမွတ္
တမ္းလည္း မရွိ။ ပုဂံရာဇ၀င္မ်ား၌လည္း ေဖာ္ျပထားျခင္းမရွိပါ။
ထို႔ေၾကာင့္ ဦးကုလား၏ ရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး၌ ပါေသာ“ပုဂံ-သထံု”
စစ္ပြဲႀကီး ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္အထားမရွိ။ ပုဂံ-သထံု စစ္ပြဲႀကီး
မျဖစ္ခဲ့ပါ။*
*ပဲခူး ကိုးသိန္းကိုးေသာင္း ဘုရားသမိုင္းတြင္ “ဂၽြမ္း”(ခမာ)စစ္သည္
မ်ားက ဥႆာပဲခူးကို ၀ိုင္းရံထားစဥ္ သထံုမင္း “မႏုဟာ”သည္ ပဲခူး
ဘုရင္ထံ ခိုလႈံေနသည္ဟု ပါရွိပါသည္။ ယိုးဒယားႏိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းမွ
ပဲခူးအထိစစ္ခ်ီလာေသာ ခမာစစ္တပ္ႀကီး၏ စစ္လမ္းေၾကာင္းက်ရာ
သထံုသည္ ပဲခူးမက်မွီကပင္ ဂၽြမ္းရန္ေၾကာင့္ က်ခဲ့သည္မွာ အထင္
အရွားပင္ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုစဥ္က သု၀ဏၰဘုမၼိသထံုသည္
ပုဂံႏွင့္ စစ္ျဖစ္ျခင္းမဟုတ္ပဲ ဂၽြမ္းစစ္တပ္၏တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ပ်က္စီး
ခဲ့ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။*
*ပဲခူးကို ဂၽြမ္းစစ္သည္တို႔ လာဝိုင္းေသာအခါ မႏူဟာသည္ ပုဂံဘုရင္
အေနာ္ရထာထံ ေရႊ႕ေျပာင္းခိုလွံဳခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ဂၽြမ္းစစ္
သည္မ်ား ပဲခူးကို၀ိုင္းရံထားစဥ္ ကိုးသိန္းကိုးေသာင္းဘုရားႀကီး၏
ဌာပနာတိုက္မ်ားကိုေဖာက္ေၾကာင္း၊ သံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္ သီလရွင္
မ်ားကိုဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္သျဖင့္ အေနာ္ရထာမင္းႀကီးက စစ္ကူေပးကာ
ဂၽြမ္းမ်ားကိုတိုက္ထုတ္၍ ဘုရားႀကီးကို အေနာ္ရထာမင္းကိုယ္တိုင္
ဌာပနာထည့္ ျပန္တည္ေပးရေၾကာင္း ပါရွိပါသည္။*
*အေနာက္ဘက္လြန္မင္းလက္ထက္ ေလွသင္းစုစစ္တမ္းတြင္ မႏူဟာ
မင္းသည္ ေလွေတာ္ႀကီး ေလးစင္းႏွင့္ သမီးေတာ္ဆက္သကာ ပုဂံသို႔
ခိုလႈံေရာက္ရွိေၾကာင္း၊ ယင္းေလွေတာ္ ေလးစင္းႏွင့္ ေလွေတာ္သား
မ်ားကို အေနာ္ရထာမင္းႀကီးက ေလွသင္းစုတစ္စု အဖြဲ႔ဖြဲ႕ေပးရာမွ
ဆင္းသက္လာသည့္ ေလွသင္းစုျဖစ္ေၾကာင္း အစစ္ခံသည့္ စစ္တမ္း
ရွိပါသည္။*
*အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဟာဝိုင္ရီ တကၠသိုလ္မွ အေ႐ွ႕တိုင္းဆိုင္ရာ
သမိုင္းပါေမာကၡ မိုက္ကယ္ေအာင္သြင္သည္ “အေနာ္ရထာမတိုင္မီ
  ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာက္ပိုင္းတြင္ ရာမညႏိုင္ငံ ႐ွိသည္ဟူေသာ ပံုျပင္မ်ား”
သုေတသနစာတမ္းတြင္ ယိုးဒယားဘက္မွ မြန္ရာဇဝင္၊ ဇင္းမယ္ရာဇဝင္
တို႔ကို စစ္ေဆးရာ ဇင္းမယ္ရာဇဝင္ တစ္ခုတြင္ထိုအရည္ႀကီး ဇတ္လမ္း
မ်ားကို ေဖာ္ျပထားေၾကာင္း စစ္ေဆး ေတြ႕႐ွိရပါသည္။ ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္
ေ ေရးသားသူ ဦးကုလား၏ အဖြားသည္ ဇင္းမယ္လက္ေအာက္ခံ
ပိႆေလာက္ၿမိဳ႕စား၏ သမီးျဖစ္ၿပီး ဦးကုလားမွာ အဖြားဘက္မွ
ဇင္းမယ္ရာဇ၀င္မ်ားကို ထည့့္သြင္းေရးသားခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း
စစ္ေဆးေတြ႕ရွိရပါသည္။*
*ထို႔ေၾကာင့္ အေနာ္ရထာမွ သထံုကိုတိုက္ေသာ ဇာတ္ေၾကာင္းသည္
“ပံု၀တၱဳ” တစ္ခုသာျဖစ္ၿပီး၊ ေအဒီ ၁၇၁၄ ၊ တနဂၤေႏြမင္းလက္ထက္၊
  ေညာင္ရမ္းေခတ္တြင္ ေရးသားခဲ့သည့္ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀၀-
  ေက်ာ္ကြာေသာ “မဟာရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီး” ေရးသားခဲ့သူ “ဦးကုလား”၏
စိတ္ကူးယဥ္ဇာတ္လမ္းတစ္ခုသာ ျဖစ္ပါသည္။*
Credit to> Thant Lwin Oo