စေတာ့ဝယ္ၾကမလား

လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားအမွတ္မွားေနတာတစ္ခုရွိသည္။ ကုမၸဏီတစ္ခု၏အစုရွယ္ယာကို စေတာ့
အိတ္ခ်ိန္းသို႔သြား၍ဝယ္ရမည္ဟုထင္ေနၾက
သည္။ တစ္ကယ္ေတာ့စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းသည္
စေတာ့ရွယ္ယာမေရာင္းေပ။ အေရာင္းႏွင့္အ
ဝယ္ကိုစပ္ဟပ္ေပးသည့္ဒိုင္သာျဖစ္သည္။ စေတာ့ရွယ္ယာဝယ္ခ်င္လွ်င္အရင္ကေတာ့
စေတာ့ရွယ္ယာထုတ္ေဝသည့္ကုမၸဏီသို႔ လူ
ကိုယ္တိုင္သြားဝယ္ရသည္။ အခုေတာ့စေတာ့
ရွယ္ယာဝယ္ခ်င္လွ်င္ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္
မွတ္ကုမၸဏီ (Securities Company) မ်ားထံမွ ဝယ္ရမည္ျဖစ္သည္။ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္
္မွတ္ကုမၸဏီဆိုသည္မွာရွယ္ယာထုတ္ေရာင္း
သည့္ကုမၸဏီႏွင့္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းၾကားတြင္ ဝန္ေဆာင္ခ ေကာ္မရွင္ခမ်ားယူ၍ ေဆာင္ရြက္ ေပးေသာ ၾကားခံကုမၸဏီျဖစ္သည္။ ေငြေခ်းသက္
ေသခံလက္မွတ္ကုမၸဏီသည္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွူႏွင့္
ကုမၸဏီမ်ားညႊန္ၾကားမွူဦးစီးဌာနတြင္ မွတ္ပံုတင္
ထားေသာလိုင္စင္ရကုမၸဏီျဖစ္သည္။ ေငြေခ်း
သက္ေသခံလက္မွတ္ဆိုေသာစကားရပ္က အဂၤ
လိပ္စကားလံုး Securities ဆိုေသာစကားလံုးကို
ျမန္မာမွူျပဳထားျခင္းျဖစ္သည္။ Securities သည္
Security ၏ အမ်ားကိန္း (Plural Form) ျဖစ္
သည္။ Security ကိုလံုၿခံဳေရးဟုအမ်ားသိၾက
ေသာ္လည္း စေတာ့ရွယ္ယာကိုလည္း Security
ဟုပင္ေခၚေၾကာင္းသိသူနည္းသည္။ Cambridge Advanced Learner's Dictionary
Third Edition တြင္လည္း Security ကို လံုၿခံဳ
ေရး (Protection) ဟူေသာအဓိပၸါယ္အျပင္
ဘ႑ာေရး (Finance) ဟူ၍လည္းအဓိပၸါယ္ဖြင့္
ထားသည္ကိုေတြ႔ႏိုင္သည္။ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွူစြယ္စံု
က်မ္း (Investopedia) တြင္ေတာ့ Security ကို
ေကာ္ပိုေရးရွင္း (Corporation) တစ္ခု၏ စေတာ့
ဟု အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုထားသည္။ တစ္ကယ္ေတာ့
ေကာ္ပိုေရးရွင္း (Corporation) ဆိုသည္မွာ လည္း ကုမၸဏီ (Company) ႏွင့္အတူတူပင္ျဖစ္
သည္။ အဂၤလိပ္ေတြကေတာ့ ေကာ္ပိုေရးရွင္း (Corporation) ဟုေခၚၿပီး အေမရိကန္ေတြက
(Company) ဟုသံုးသည္။ ထိုေၾကာင့္ Security
ဆိုသည္မွာ ကုမၸဏီတစ္ခု၏ အစုရွယ္ယာ (Stock) ပင္ျဖစ္သည္။ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္
မွတ္ကုမၸဏီ (Securities Company) သည္ တစ္ကယ္ေတာ့ စေတာ့ပြဲစားကုမၸဏီပင္ျဖစ္
သည္။ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ားလဲ
လွယ္ေရာင္းဝယ္ေရးဥပေဒ (The Securities
Exchange Law) သည္ စေတာ့ရွယ္ယာမ်ားအ
ေရာင္းအဝယ္ျပဳလုပ္ျခင္းအတြက္ ျပ႒ာန္းထား
ျခင္းျဖစ္သည္။ စေတာ့ (Stock) ႏွင့္ ရွယ္ယာ (Share) ကေတာ့ စေတာ့ရွယ္ယာဟုပင္ တြဲဖက္
သံုးေလ့ရွိၾကသည္။ ရွယ္ယာတစ္ေစာင္ကို က်ပ္
တစ္ေသာင္းသတ္မွတ္ထားၿပီး ရွယ္ယာဆယ္
ေစာင္ေပါင္းလွ်င္က်ပ္တစ္သိန္းတန္စေတာ့တစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္သည့္သေဘာပင္ျဖစ္သည္။
ဆိုရလွ်င္ Securities Company မ်ားသည္ စေတာ့မားကတ္ (Stock Market) ၏ အေရးႀကီး
ေသာပေလယာ (Player) မ်ားထဲမွတစ္ခုျဖစ္
သည္။ စေတာ့မားကတ္၏အေရးႀကီးေသာ ပေလယာေလးခုရွိသည္ဟုေျပာရမည္။ အဓိက
ပေလယာကေတာ့အစုရွယ္ယာမ်ားကိုထုတ္
ေရာင္းသည့္ကုမၸဏီျဖစ္သည္။ ထိုကုမၸဏီသည္
အမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာကုမၸဏီ (Public Company) ျဖစ္သည္။ အမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္
ေသာကုမၸဏီဟုေခၚရသည့္အေၾကာင္းက ယင္း
ကုမၸဏီ၏ရွယ္ယာမ်ားကို အမ်ားျပည္သူသို႔ပိုင္
ဆိုင္ခြင့္ေပးထားေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ရွယ္
ယာမ်ားကိုလြတ္လပ္စြာလႊဲေျပာင္းေရာင္းခ်ခြင့္
လည္းေပးထားသည္။ ပုဂၢလိကကုမၸဏီ (Private Company) ကေတာ့ ကုမၸဏီ၏ရွယ္ယာပိုင္ဆိုင္
ခြင့္ကိုကန္႔သတ္ထားသည္။ လႊဲေျပာင္းေရာင္းခ်
ခြင့္ကိုလည္းထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္ျဖစ္သည္။ အမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာကုမၸဏီေတြဘာ
ေၾကာင့္ အမ်ားျပည္သူသို႔ရွယ္ယာထုတ္ေရာင္း
တာလဲဆိုေတာ့ လုပ္ငန္းအတြက္ေငြလို၍ျဖစ္
သည္။ လိုသည့္ေငြကိုဘဏ္ကေခ်းလွ်င္ရေသာ္
လည္း အတိုးေပးရမည္။ ႏွစ္ေစ့လွ်င္အရင္းျပန္
ဆပ္ရမည္ျဖစ္သည္။ ရွယ္ယာထုတ္ေရာင္းလွ်င္
အတိုးမေပးရေသာ္လည္း ရွယ္ယာပိုင္ရွင္ (Share Holder) မ်ားကို ကုမၸဏီ၏ အျမတ္ထဲမွ
ေဝစုျပန္ခြဲေပးရမည္ျဖစ္သည္။ ဘဏ္လိုေတာ့
အရင္းျပန္ဆပ္စရာမလိုေပ။ ဤအခ်က္ကရွယ္
ယာထုတ္ေရာင္းရျခင္း၏ အားသာခ်က္တစ္ခု
ပင္။

ဒုတိယပေလယာသည္ ေငြေခ်းသက္ေသခံ
လက္မွတ္ကုမၸဏီ (Securities Company) ျဖစ္
သည္။ ရွယ္ယာထုတ္ေရာင္းသည့္ကုမၸဏီ၏အဓိ
ကအလုပ္သည္ ရွယ္ယာလုပ္ငန္းမဟုတ္ေပ။ ေငြ
လို၍သာရွယ္ယာထုတ္ေရာင္းျခင္းျဖစ္သည္။ ေလေၾကာင္းလိုင္းကုမၸဏီက ေလယာဥ္အသစ္
မ်ားထပ္ဝယ္၍ လုပ္ငန္းတိုးခ်ဲ႕လိုသည္။ ေလ
ယာဥ္ဝယ္ရန္ေငြလို၍ အမ်ားျပည္သူသို႔ရွယ္ယာ
ထုတ္ေရာင္းသည္။ ကုမၸဏီ၏ အဓိကအလုပ္မွာ
ေလေၾကာင္းလိုင္းျဖစ္သည္။ အဓိကစီးပြားေရးအ
ျပင္ ရွယ္ယာလိုက္ေရာင္းရသည့္လုပ္ငန္းကိုပါ
လုပ္ရလွ်င္ အခ်ိန္ကုန္မည္။ လုပ္အားလိုမည္။
ထိုေၾကာင့္ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ကုမၸဏီ
ကို ရွယ္ယာေရာင္းသည့္လုပ္ငန္းအပ္လိုက္
သည္။ ကိုယ္တိုင္ရွယ္ယာေရာင္းစရာမလိုေတာ့
ေပ။ Securities Company က ေလေၾကာင္း
လိုင္းကုမၸဏီ၏ ရွယ္ယာမ်ားကို ေကာ္မရွင္စား၍
ေရာင္းေပးမည္ျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ရွယ္ယာ
ဝယ္လိုသူသည္ Securities Cmpany သို႔သြား၍
ရွယ္ယာဝယ္ယူရမည္ျဖစ္သည္။ ရွယ္ယာဝယ္ယူ
ျခင္းအတြက္ထိုက္သင့္သည့္ဝန္ေဆာင္ခမ်ားကို
Securities Company သို႔ေပးရမည္ျဖစ္သည္။
ျပန္ေရာင္းခ်င္လွ်င္လည္း ထို႔အတူပင္ျဖစ္သည္။
Securities Company ကိုအရပ္စကားျဖင့္ ပြဲစား
ကုမၸဏီ (Broker Company) ဟုအလြယ္ေခၚ
လွ်င္ရမည္ထင္သည္။ သို႔ေသာ္ျဖတ္စားလပ္စား
လုပ္မည့္ပြဲစားမ်ဳိးေတာ့မဟုတ္ အစိုးရအသိအ
မွတ္ျပဳဥပေဒႏွင့္ထိန္းခ်ဳပ္ထားေသာ လိုင္စင္ရ
ပြဲစားကုမၸဏီျဖစ္သည္။ Securities Company
မ်ားတစ္ခုမကရွိေနမည္ျဖစ္သည့္အတြက္ ကိုယ္
ႏွစ္သက္ရာကုမၸဏီႏွင့္ ဆက္သြယ္ဝယ္ယူ
ေရာင္းခ်ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ Securities Company သည္ ေန႔စဥ္လက္ခံရရွိသည့္ ရွယ္
ယာအေရာင္းအမွာ အဝယ္အမွာမ်ားကို ခ်ိတ္
ဆက္ထားေသာ ICT စနစ္မွတစ္ဆင့္စေတာ့
အိတ္ခ်ိန္းသို႔တင္ေပးမည္ျဖစ္သည္။
တတိယပေလယာသည္စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းျဖစ္
သည္။ Securities Company မ်ားမွေပးပို႔လာ
ေသာအေရာင္းအမွာအဝယ္အမွာမ်ားကို Computer Trading System ျဖင့္စပ္ဟပ္ေပး
မည္ (Matching) ျဖစ္သည္။ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း
ကိုယ္တိုင္သည္ပင္လွ်င္ ကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္၍
ယင္း၏ဝင္ေငြအတြက္ သက္ဆိုင္ရာဝန္ေဆာင္ခ
မ်ားေကာက္ခံမည္ျဖစ္သည္။ ရွယ္ယာ
ဝယ္ယူေရာင္းခ်သူမ်ားသည္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း
သို႔လာရန္မလိုပဲ Securities Company မ်ားမွ
တဆင့္သာ အေရာင္းအဝယ္ျပဳလုပ္ရမည္ျဖစ္
သည္။ တစ္ခုေတာ့ရွိသည္ ေန႔စဥ္ရွယ္ယာေစ်း
ႏွူန္းႏွင့္ ေစ်းကြက္အေျခအေနကိုေတာ့ စေတာ့
အိတ္ခ်ိန္း၏ LFD Board (Large Format Display) တြင့္ၾကည့္ခ်င္ရင္ေတာ့ရသည္။
စတုတၳပေလယာကေတာ့ ရွယ္ယာဝယ္လိုသူ
ေရာင္းလိုသူ အမ်ားျပည္သူမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ မိမိ
တို႔ႏွစ္သက္သည့္ကုမၸဏီ၏ရွယ္ယာကို ႏွစ္သက္
သည့္ Securities Company မွတဆင့္ ဝယ္ယူ
ႏိုင္သည္။ ဘဏ္ေငြလႊဲခလိုဝန္ေဆာင္ခေတာ့
ေပးရမည္။ Electronic Share မ်ားျဖစ္၍ ေသတၱာထဲထည့္သိမ္းလို႔ရသည့္ရွယ္ယာလက္
မွတ္မ်ဳိးေတာ့မဟုတ္ေပ။ ဝယ္လိုလွ်င္ Securities Company တြင္ေငြအရင္သြင္းရ မည္။ ဝယ္ၿပီးသားကိုျပန္ေရာင္းလိုုလွ်င္ Securities Company ထံအေၾကာင္းၾကားရ မည္။ ရွယ္ယာေရာင္းရေငြကို Securities Company ကျပန္ေပးမည္ျဖစ္သည္။ အတိအက်
ဆိုလွ်င္ေတာ့ မိမိ၏ဘဏ္စာရင္း (Bank Account) ထဲသို႔ေငြဝင္လာမည္ျဖစ္သည္။
ပေလယာေလးခုစလံုးကိုေစာင့္ၾကည့္ေနမည့္သူ
ကေတာ့ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္လုပ္ငန္း
ႀကီးၾကပ္ေရးေကာ္မရွင္ ( Securities and Exchange Commission of Myanmar) (SECM) ျဖစ္သည္။ စေတာ့မားကတ္ (Stock Market) ဟုေခၚေခၚ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္
မွတ္ေစ်းကြက္ (Securities Market)ဟုေခၚေခၚ
ေစ်းကြက္တစ္ခုလံုးကို ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းစည္း
ကမ္းမ်ားျဖင့္ ထိန္းေက်ာင္းသြားမည့္အစိုးရအဖြဲ႔
အစည္းျဖစ္သည္။ ဥပေဒႏွင့္မညီေသာလုပ္
ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္
မွတ္မ်ားလဲလွယ္ေရာင္းဝယ္ေရးဥပေဒ နည္းဥပ
ေဒႏွင့္အညီ ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္သြားမည္ျဖစ္
သည္။ ရွယ္ယာဝယ္ယူရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူတစ္ဦး
အေနျဖင့္ ေဖာ္ျပပါပေလယာေလးခု၏ အေျခခံ
လုပ္ေဆာင္ခ်က္ (Basic Function) မ်ားကို ပဏာမသိရွိထားရန္ေတာ့လိုအပ္သည္။ အေရး
ႀကီးဆံုးအခ်က္ကေတာ့ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွူဆိုင္ရာဆံုး
ျဖတ္ခ်က္တစ္ခုအတြက္ တာဝန္အရွိဆံုးသူမွာ
ပေလယာေလးခုလဲမဟုတ္ ထိန္းေက်ာင္းေပး
မည့္အဖြဲ႔အစည္းလည္းမဟုတ္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွူျပဳ
လုပ္သည့္ မိမိကိုယ္တိုင္ပင္ျဖစ္သည္ဆိုေသာ
အခ်က္ပင္။
Reference:
1) Investopedia
2) Fundamentals of Company Functions in
Myanmar (Pe Than Tin)
(6-1-2016)
Credit to > Yangon Stock Exchange